Trigliserid, tıpkı kolesterol üzere kanda bulunan mumsu bir yağdır. Kolesterol bedende karaciğer tarafından birçok hücre ve hücre içi yapının bileşiminde yer alan, hormonlarda ve başka beden işlevlerinde kıymetli rol oynayan yapı taşıdır. Trigliserid ise kullanılmayan kaloriyi depolar ve bedene güç sağlar. Trigliseridin kanda yüksek oranda bulunmasının da kalp-damar sıhhati için önemli bir tehdit olduğunu belirten Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Yılmaz, şu bilgileri paylaştı:
Prof. Dr. Oğuz Yılmaz
Vücut için neden değerlidir?
Trigliseridler, yağ moleküllerinin temel yapı taşlarından biridir. Bedende güç depolamak için kullanılan yağ molekülleridir. Yiyeceklerden alınan fazla gücün depolanmasını ve muhtaçlık duyulduğunda bu enerjiyi özgür bırakarak bedende güç kaynağı olarak kullanılmasını sağlar. Ayrıyeten beden ısısını istikrarda tutarken, organları dış etkenlere karşı korur. Bağışıklık sistemini güçlendirir, hücrelerin ve bedenin beslenmesini sağlar. Özetle beden için uygun düzeylerde olması değerlidir. Lakin yüksek düzeylerdeki trigliseridler kan damarlarına ziyan verebilir ve kalp hastalıklarına yol açabilir. Bu nedenle trigliserid düzeylerini denetim altında tutmak kıymetlidir.
Altında bu sebepler yatıyor
Trigliserid yüksekliği çoklukla yanlış beslenme alışkanlıkları, fizikî aktivite azlığı, obezite, metabolik sendrom, diyabet, hipotiroidizm ve genetik faktörler üzere çeşitli nedenlere bağlı olabilir. Birtakım ilaç tedavileri de trigliserid yüksekliğine yol açabilir.
Neler yapılabilir?
Triglisertleri düşürmede sağlıklı bir hayat biçimi çok kıymetlidir. Nizamlı idman yapmak; kilo vermek; şeker, rafine edilmiş karbonhidratlardan, hayvansal, trans ve doymuş yağlardan kaçınarak sağlıklı besinleri tercih etmek, alkol tüketimini sonlandırmak ve mümkünse büsbütün bırakmak trigliserid düzeylerini olağan sonlara çekebilir. Bunun için istikrarlı bir diyet uygulayarak sağlıklı besinleri tercih edin. Omega-3 yağ asitleri, yüksek lifli besinler, doymamış yağlar ve kompleks karbonhidratlar içeren besinlerin tüketimini artırın. Fast food, işlenmiş besinler, şekerli atıştırmalıklar üzere sıhhatsiz besinlerden kaçının. Günde en az 30 dakika fizikî aktivite hedefleyin. Nizamlı idmanla trigliseridleri düşürebilir ve yeterli kolesterolünüzü (HDL) artırabilirsiniz. Ülkü kilonuzu müdafaaya yahut fazla kilolarınızı vermeye uğraş edin. Bu tip sağlıklı ömür usulü değişiklikleri kâfi olmadığında ise tabip tavsiyesiyle statinler, fibratlar, niyasin ve Omega-3 yağ asidi destekleri kullanabilirsiniz. Bu ortada trigliserid düzeylerinizi tertipli olarak denetim ettirin. Hekiminizin önerdiği aralıklarda kan testleri yaptırarak trigliserid düzeylerinizi izleyin. Bu, erken müdahale ve gerektiğinde uygun tedavi almanıza yardımcı olacaktır.
Nasıl anlaşılır?
Trigliserid yüksekliği çoklukla belirti vermez. Bu nedenle, yüksek trigliserid düzeyleri ekseriyetle rutin kan testleri sırasında tespit edilir. Fakat, çok yüksek düzeylerde kimi belirtiler olabilir. Bunlar ortasında karaciğer yağlanması; göz kapakları, diz dirsek ve ayaklarda sarımsı ve turuncu lekeler; önemli karın ağrısı, mide bulantısı, kusma üzere belirtilerle ortaya çıkan pankreas iltihabı atakları yahut ortaya çıkan damar sertliği nedeniyle gelişen kalp krizi ve inme atakları sayılabilir.
Hangi bedeller tehlikelidir?
Trigliseridin olağan düzeyleri 150 miligram/desilitre (mg/dL) altında kabul edilirken, 150-199 mg/dL ortasındaki bedeller hudutta yüksek, 200-499 mg/dL ortasındaki bedeller yüksek ve 500 mg/dL üzerindeki pahalar ise çok yüksek olarak kabul edilir. Hafif ve orta düzeydeki yükseklikler, sağlıklı hayat usulü seçimleri ile denetim altına alınabilirken daha yüksek düzeylerde ilaç tedavisi de gerekebilir.
Bu besinleri tüketin
Omega-3 yağ asitleri: Somon, sardalya, ton balığı üzere yağlı balıklar ve keten tohumu, ceviz üzere omega-3 yağ asitlerinden güçlü besinler.
Yüksek lifli yiyecekler: Baklagiller, tam tahıllar, meyve ve sebzeler yüksek lif içerir. Lifli besinler, sindirim sistemini düzenler ve trigliserid düzeylerini dengelemede yardımcı olabilir. Bilhassa avokado üzere meyveler, sağlıklı yağlar ve lif içerikleriyle trigliserid düzeylerinin denetim altına alınmasına yardımcı olabilir.
Zeytinyağı: Doymamış yağlar içeren sağlıklı bir yağ kaynağıdır. Günlük yağ tüketiminin bir kısmını zeytinyağıyla değiştirmek trigliserid düzeylerini düşürebilir.
Yer fıstığı, fındık ve badem: Bu yağlı tohumlar doymamış yağlar ve lif bakımından zengindir ve trigliserid düzeylerini azaltabilir.
Yeşil çay: Antioksidanlar açısından güçlü olan yeşil çay, trigliserid düzeylerini düşürmeye yardımcı olabilir.
Turunçgiller: Portakal, greyfurt, limon üzere turunçgiller C vitamini ve lif bakımından zengindir. Bu besinler de trigliserid düzeylerinin düşürülmesine yardımcı olabilir.
Bunlardan uzak durun
Doymuş yağlar: Kırmızı et, tam yağlı süt eserleri, tereyağı, margarin üzere doymuş yağlar tüketilmemelidir.
Trans yağlar: Margarin, kızartma yağı, fast-food eserlerinden uzak durulmalıdır.
Rafine edilmiş karbonhidratlar: Beyaz ekmek, beyaz pirinç, işlenmiş şeker içeren yiyecekler tüketilmemelidir.
Şekerli içecekler: Kola, gazlı içecekler, meyve suları şekerli içeceklerdir ve ziyanlıdır.
Alkol: Bilhassa çok tüketildiğinde trigliserid düzeylerini artırabilir. Sınırlanmalı yahut mümkünse büsbütün bırakılmalıdır.