Yumurtalıkların içinde ve yüzeyinde bulunan ekseriyetle içi sıvı dolu oluşumlardır. Fizyolojik dediğimiz dönemsel bir formda, yumurtlama öncesi ve sonrası oluşup resen kaybolan kistler olabileceği üzere, takip edilmesi ve tedavi edilmesi gerekli çeşitleri vardır.
Yumurtalık Kisti Çeşitleri Nelerdir?
Follikül kisti: Gençlerde sık rastlanır çoklukla 2-4 santimetredir .Gelişen yumurta hücresinin çatlamaması ve büyümeye devam etmesi nedeniyle oluşur. Rastgele bir komplikasyon yaratmadan adet sonrası resen kaybolur ve tedavi gerektirmez.
Korpus luteum kisti: Olağanda her yumurtlamadan sonra yumurta hücresinin atıldığı doku farklılaşır ve korpus luteum ismi verilen oluşuma dönüşüp progesteron ismi verilen hormon üretilir. Bu doku vakit içinde sıvı birikmesi nedeniyle kiste dönüşebilir. Çoklukla 3-4 cm. büyüklüğündedir. Hormon salgılaması olduğu için adet gecikmesine yol açabilir. Bir komplikasyon gelişmediği durumlarda tedavi gerektirmez. Ekseriyetle adet sonrası tabiatıyla kaybolur.
Endometrioma: Rahim içini döşeyen endometrium ismi verilen zar katmanının yumurtalıklarda bulunması ve her adet periyodunda kanayarak kistleşmesi sonucu oluşur. Kist içi çikolata kıvamında bir sıvıyla doludur ve bu nedenle çikolata kisti de denir. Hasta doktora kısırlık, ağrılı adet görme, alaka esnasında ağrı şikayetiyle başvurur. Cerrahi tedavi gerektirir.
Dermoid kist: Doğuştandır.Embriyonel devirde meydana gelen olaylardan kaynaklanır. Kitlenin içinde saç, deri, diş, kıkırdak modülleri, kemik, hudut hücreleri üzere her türlü doku görülebilir. Şikayet olarak karın ağrısı yapabilir ve cerrahi tedaviye gerek duyulur.
Seröz Kistadenom: En sık görülen tümörlerdir. Çoğunlukla üreme çağındaki bayanlarda görülür ve tabiatıyla kaybolmaz. Yüzde 30 oranında habis bir hastalığa dönüşebilir. Berrak bir sıvı içerir. Büyüklükleri 5-15 cm. ortasında değişir. Genelde yakınma yaratmaz, belirti vermez. Jinekolojik muayene esnasında tesadüfen teşhis edilir. Zaten kaybolmazlar, cerrahi müdahale gerektirirler.
Müsinöz Kistadenom: Âlâ huylu yumurtalık tümörlerinin yüzde 25’i müsinöz kistadenomlardır. Beşerde görülen en büyük kistik yapılardır. 15-30 cm. boyutlarına ulaşabilirler. Zaten kaybolmazlar ve cerrahi tedaviye gerek duyulur.
Yumurtalık Kisti Tedavisi Nasıl Yapılır?
Birçok yumurtalık kisti şikayet oluşturmaz ve tedavi gerektirmez. Folikül kistleri, gebelik devrinde oluşan kistler ve işlevsel kistler zaten yok olacağından tedaviye gereksinim duyulmaz. Çikolata kistleri üzere agresif seyreden kistler ve makus huylu tümörler ise tedavi gerektirir. Yumurtalık kisti tedavisinde kistin büyümesini durdurmak için hekim tarafından doğum denetim ilaçları önerilebilir. Kistin büyümeye devam etmesi yahut menopoz devrinde görülmesi berbat huylu bir hastalığa dönüşebileceğinden ameliyat ile cerrahi müdahale gerektirebilir. Kist çok büyük değilse laparoskopi yani kapalı ameliyat gerçekleştirilir. Kist büyük olduğunda ve makus huylu olduğunda ise laparotomi yani açık ameliyat gerçekleştirilerek bir kesi yapılır. Şayet kist berbat huyluysa ve yayılma gösterdiyse ooferektomi yapılarak yumurtalıkların tamamının alınması da gerekebilir.
Yumurtalık Kisti Tedavisinde Nelere Dikkat Edilmeli?
Yumurtalık kisti tedavisinde kişinin yaşına ve doğurganlığına, kistin çeşidine ve büyüklüğüne, kistin oluştuğu periyoda ve büyüme eğiliminde olup olmadığına dikkat edilmelidir. Büyüme eğiliminde olmayan kistlere ilaç tedavisi yahut cerrahi tedavi uygulanmaz. Bu kistlerde dikkat edilmesi gereken tertipli denetimlere giderek gelişiminin takip edilmesidir. Şayet cerrahi müdahale gerektiren bir kist oluşumu varsa bu durumda kişinin çocuk sahibi olmak isteyip istemediği ehemmiyet taşır. Şayet çocuk sahibi olmak istiyorsa doğurganlık korunacak halde yumurtalık alınmadan operasyon gerçekleştirilir.
Her hastalıkta olduğu üzere yumurtalık kistlerinde de erken teşhis kıymetlidir. Nizamlı Jinekolojik muayene ile kist oluşumu ve takibi yapılmalıdır