Çocuklar her yeni gelişim periyoduna geçtiklerinde yeni marifetler kazanırlar ve bu marifetler, beraberinde çözülmesi gereken meseleleri da getirir. Çocukların gelişim devrinde karşılaşılan bu problemler doğal ve geçicidir. Lakin çocuk bu periyotlarda problemlerinin tahlilinde çevresel pürüzlerle karşılaşırsa yada etrafındaki yetişkinlerin yanlış tavır ve davranışlarına maruz kalırsa dönemsel (olağan, geçici) diye nitelenen bu problemlerin tahlili sonraki gelişim devirlerine ve çocuğun ileri yaşlarına ertelenir. Bu durumda ileri periyoda ertelenen sıkıntılar da ahenk ve davranış bozuklukları olarak isimlendirilir.
Uyum ve davranış bozuklukları ailenin baskıcı, çok disiplinli, çok hami, alaycı, aşağılayıcı üzere yanlış tavırlarına, ve yangın, zelzele, travmatik olaylar, aile içi şiddet, her türlü istismar, mevt ve boşanmalar üzere olumsuz çevresel faktörlerle gelişebilir.
Örneğin: Sosyal-duygusal gelişimi gereği, çocuğun yaşıtlarıyla oyun oynaması, toplumsallaşması gerektiği bir yaşta daima yalnız kalması ve toplumsallaşmasının engellenmesi çocuğun ileri periyotta içine kapanık bir kişilik özelliği geliştirmesine neden olabilir.
Çocuklarda sık görülen ahenk ve davranış bozuklukları aşağıdaki üzere sıralanır.
• Fobiler ve kaygılar, (Okul korkusu)
• Yeme bozuklukları ve iştahsızlık,
• Uyku bozuklukları,
• Mastürbasyon,
• İçe-kapanıklık
• Çok hareketlilik,
• Çok İnatçılık
• Parmak emme,
• Ruhsal Kökenli kekemelik,
• Tırnak yeme,
• Altını ıslatma (Enuresis) ve dışkı kaçırma (Enkopresis)
• Palavra söyleme,
• Çalma
• Saldırganlık,
• Küfür
• Tikler
• Saç yolma (Trikotillomani)
Uyum bozukluğu ile olağan davranışı ayırt edebilmek gerekir.
Bazen çocuğun olağan gelişimsel devir davranışları ahenk bozukluğu olarak düşünülebilir. Onun için bir çocuğun davranışının bozukluk sayılabilmesi için birtakım ölçütler gerekir. Bu ölçütler;
1. Yaşa Uygunluk
Her gelişim periyodunun kendine has davranışları vardır.Çocuklarda davranış sorunlarından bahsetmek için ebeveynlerin öncelikle çocuğun içinde bulunduğu gelişim devrinin özelliklerini âlâ bilmesi gerekir. Anne-babaların çocuğun hangi yaşta karşılaştığı sıkıntıların olağan, kısa periyodik ve süreksiz olduğunu tespit edebilmesi için bu hususlarda şuurlu ve dikkatli davranması gerekmektedir Fakat muhakkak kriterleri göz önünde bulundurarak, bir uzmana başvurmaları gerekip gerekmediğini tespit edebilirler.
2. Yoğunluk
Bir davranışın bozukluk olarak kabul edilmesindeki ikinci ölçüt yoğunluktur. Örneğin, tuvalet eğitimi almış olan çocuğun 3-4 yaşından sonrada orta sıra altını ıslatması olağandır.Ancak her gece ıslatması , davranış bozukluğuna girer.
3. Süreklilik
Çocuğun muhakkak bir davranış tipini ısrarlı bir biçimde ve uzun vakit devam ettirmesidir.
4. Cinsel Rol Beklentileri
Erkek ve kız çocukların cinsel rollerine nazaran davranmadığı durumlardır.
HATALI ANA-BABA TAVIRLARININ ÇOCUKLARDA AHENK VE DAVRANIŞ BOZUKLUĞUNA SEBEP OLUR MU?
Uyum ve davranış bozuklukları yanlışlı anne- baba tavırlarına bağlı olarak çıkabilir.. Ya da yanılgılı anne-baba tavırları nedeniyle tırmanarak artar.
0-6 yaş , çocuğunuzun en kıymetli periyodu olduğunu asla unutmayın. Tüm davranış bozukluklarının temeli bu devirde atılır. Bu nedenle bu devirde ebeveynler tavırlarına dikkat etmelidir.
Bazı anne-babalar, çocuklarının muhakkak davranışları şuurlu olarak yaptıklarını düşünerek çocuğa kızar ve baskı altına almaya çalışır. Meğer çocukların çok büyük bir çoğunluğu, şuurlu olarak bu davranışları sergilemez. Etraflarına bir bildiri vermek için, yani rahatsız olduklarını tabir etmek için yaparlar. Anne-babalar, sorunu gidermek için davranışı yapan çocuğu küçük düşürücü, olumsuz ve suçlayıcı hal sergilerler. Kimi aileler ceza yollarına hatta şiddete bile başvurmaktadırlar. .
Ailelerin, baskıcı tavırları sorunu artırmaktan öteki bir işe yaramaz.
Bazı aileler ise, sorunu kendi haline bırakıp resen geçmesini beklerler. Vakit içinde resen geçen sıkıntılar üstte kelamını ettiğimiz olağan gelişim periyoduna ilişkin meselelerdir. Meğer ahenk ve davranış bozuklukları tabiatıyla geçmez. Kesinlikle bu bozukluğun altında yatan sebeplerin ortadan kaldırılması gerekir.
Alt ıslatma davranışı olan, üç ve altı yaşında iki çocuğu ele alalım: üç yaşındaki çocuğun sorunu 6 ay içerisinde zaten geçebilir. Zira bu yaştaki görülen bu davranış bozukluğu olağandır. Lakin altı yaşındaki çocuğun davranışı bizatihi geçmez. Zira bu bir ahenk bozukluğudur.
Uyum bozukluğu olarak ortaya çıkan davranışlar tabiatıyla geçmiş üzere görülse de ileri yaşlarda yeni bir sorun olarak ya da tekrarlanarak karşımıza çıkar. Örneğin: Parmak emme davranışı okul yıllarında, tırnak yeme yahut özgüven eksikliği olarak belirebilir
Çocukların şartlar her ne olursa olsun anne ve babası tarafından kabul edildiğini ve sevildiğini hissetmeye muhtaçlıkları vardır.