Bağlanma Teorisi ve Bağlanma Stilleri
Bağlanma; Kişinin öteki birinden yakınlık bekleme eğilimi ve kendisini o kişinin yanında inançta hissetmesi olarak tanımlanabilir. Bağlanma biyolojik bir gereksinimdir, beynimiz buna programlıdır.
Bağlanma Teorisi genlerimize işlemiş yakınlık kurma gereksinimini temel alır. Bağlanma Teorisi birinci olarak 1950’li yıllarda Amerikalı Psikolog John Bowlby tarafından ortaya atılmıştır. Anne bebek etkileşimlerini gözlemlerken bebeklerin ve çocukların bakım veren bireyle 3 temel bağlanma tarzı geliştirdiğini öne sürer. İnançlı, Korkulu ve Kaçıngan Bağlanma.
Bir Gelişim Psikoloğu olan Mary Ainsworth’un geliştirdiği “ Yabancı Ortam Testi” ile teori geliştirilmiştir. Yabancı Ortam Testi’nde 9-18 ay ortası çocuklar anneleriyle birlikte bir müşahede odasına alınır. Odada bir Araştırma Vazifelisi ve oyuncaklar vardır. Anne görevliyle sohbet ederken çocukta odayı keşfe çıkar. Daha sonra anneye odadan çıkması söylenir. Odada kalan çocukların davranışları gözlemlendiğinde çocukların 3 farklı reaksiyon gösterdiği belirleniyor.
Tip Davranış; Anne odadan çıkınca üzülüyor lakin anne odaya geri gelince seviniyor ve oynamaya devam ediyor. Bu biçim davranış gösteren çocukların bağlanma tarzına “Güvenli Bağlanma” deniyor.
Tip Davranış ; Anne odadan çıkınca çok üzülüyor, ağlıyor , sakinleşmiyor anne odaya geri geldiğinde biraz seviniyor lakin anneye öfkesi devam ediyor , sakinleşmesi uzun sürüyor ve anneye kapris yapması devam ediyor. Bu şekil davranış usulüne “Kaygılı Bağlanma” deniyor.
Tip Davranış ; Anne odadan çıkınca hiç reaksiyon göstermiyor. Oynamaya devam ediyor. Anne geri gelince de fark etmemiş üzere davranıyor. Güya anne var – yok onun için fark etmiyor. Lakin bu işin görünen yüzü. Aslında bu çocukların içinde fırtınalar kopuyor. Zira araştırmacılar çocukların kalp atışlarını ve gerilim düzeylerini ölçtüklerinde bu çocuklarında en az korkulu çocuklar kadar kalp atışlarının arttığını ve yüksek gerilim düzeyine sahip olduklarını görüyorlar. Bu biçim davranış gösteren çocukların bağlanma tarzına de “Kaçıngan Bağlanma” ismi veriliyor. Yapılan araştırmalarda çocukların ebeveynlerine bağlanma biçimiyle yetişkinlerin partnerlerine bağlanma biçimlerinin misal olduğu görülüyor. Yani bağlanma tarzının yetişkinlikte de devam ettiği gözleniyor.
Güvenli Bağlanma Tarzının Özellikleri:
Yakın ilgiler kurmaları kolay. Gereksinim duyduklarında rahatça yardım isteyebiliyor, muhtaçlığı olan partnerlerine yardımcı oluyor. İlgide sorun yaşandığında kimseyi suçlamıyor. Tahlile odaklanıyor.
Kaygılı Bağlanma Tarzının Özellikleri:
Yakın olmayı seviyor. Basitçe yakınlık kuruyor lakin yakınlık kurduğu bireylerin onun kadar yakın olmayı istemeyeceklerinden endişeleniyor. Kaybetme korkusu çok yüksek. Alakalar onlar için çok yorucu zira her bir hareketi , mimiği, kelamı sinyal olarak alıyor ve üzerinde uzun uzun düşüyor. Münasebette sorun yaşandığında kendisini suçluyor. Gereğince düzgün olmadığını , gereğince hoş, akıllı vb….. olmadığını düşünüyor.
Kaçıngan Bağlanma Tarzının Özellikleri:
Bu tarz için özgürlük ve kendi kendine yetmek çok kıymetli. Yakın olmayı istiyor fakat çok yakınlıktan da rahatsız oluyor. Karşı tarafı daima belirli bir uzaklıkta tutmaya çalışıyorlar. Öz yeterlilik onlar için çok bedelli. Şahsî hudutlar konusunda çok hassaslar. Dışarıdan duygusuz üzere görünüyorlar fakat içlerinde dert seviyeleri testteki çocuklar üzere oluyor. İlgilerde yakınlık artınca bunu bozma eğiliminde oluyorlar. Karşısındaki kişiyi aşağılama üzecek davranışlar yaparak uzaklaştırmaya çalışıyor.
Bağlanma tarzlarının özellikleri temel olarak bu türlü diyebiliriz. Sizin bağlanma tarzınız ya da partnerinizin bağlanma tarzı hakkında fikriniz olabilir. Bağlanma tarzı değişebilir. Evvel farkında olmak ve rahatsız olduğumuz özelliklerin bağlanma tarzımızdan kaynaklandığını anlayabiliriz.