Çocuklarda kabızlığın seyrek, sert, zorlanarak ve büyük çaplı dışkılama biçiminde tanım edildiğini lisana getiren Çocuk Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Meryem Keçeli Başaran, son 8 haftanın 3’ünde günde bir seferden daha az sayıda dışkılama ya da haftada bir seferden daha sık dışkı kaçırma, büyük çaplı dışkılama, dışkı tutma ve ağrılı dışkılama üzere belirtilerden ikisi yahut daha fazlasının görülmesinin ise ‘kronik kabızlık’ olarak isimlendirildiğini belirtti.
KARIN AĞRISI VE KİLO KAYBINA YOL AÇABİLİR
Uzun müddetli kabızlığın belirtilerini sıralayan Doç. Dr. Başaran, “Uzun vadeli kabızlık çocuklarda karın ağrısı, çamaşır kirletme (soiling), iştahsızlık, kilo alamama/kilo kaybı, gelişme geriliği, kusma, karın şişliği, fazla gaz çıkarma, anal fissür/ağrılı dışkılama, tuvalete oturmayı reddetme, anal kaşıntı, enürezis (idrar kaçırma) üzere işeme bozuklukları ve enkoprezis (dışkı kaçırma) üzere belirtilerle görülebilir” biçiminde konuştu.
BEYAZ EKMEK, MAKARNA VE MANTIYA DİKKAT
Doç. Dr. Başaran, kronik kabızlığın nedenlerini ise şöyle açıkladı:
“Anne sütüyle beslenen bebeklerde anne sütünün laksatif ve sindirimi kolaylaştırıcı tesiri nedeniyle kabızlık sorunu ekseriyetle ortaya çıkmaz. Fakat, 6. aydan sonra ek besinlere başlanılmasıyla birlikte bebeklerde kabızlığın görülme sıklığı artar. Çocuklarda bilhassa inek sütü ve pirinç içerikli mamalar kabızlığa yol açabilmektedir. Lif tarafından yoksul beyaz ekmek, makarna ve mantı üzere besinler da kabızlığa neden olmaktadır. Kâfi sıvı alınmaması da kakanın sertleşmesine, ağrılı dışkılamaya ve kabızlığa yol açmaktadır. Beslenme dışında tuvalet alışkanlığıyla ilgili sorunlar de kabızlığı tetikleyebilir. Çocuğun beslenme ve tuvalet alışkanlığını değiştiren seyahat, kreşe ya da okula başlama üzere olaylar da kabızlığa yol açabilir.”
ŞEKER VE TİROİT HASTALIKLARI KABIZ YAPABİLİR
Kabızlığa neden olan öbür değerli etkenler ortasında enfeksiyonlara bağlı olarak bağırsak florasının değişmesi, yetersiz sıvı- besin alımı ve hareketsizliğin yer aldığını işaret eden Doç. Dr. Başaran, “Hastaların küçük bir kısmında (yüzde 3-5) ise sindirim sistemini direkt ya da dolaylı yoldan etkileyen hastalıklar kabızlığa yol açabilir. Bu hastalıkların başlıcaları tiroit hastalıkları, şeker hastalığı, çölyak hastalığı, nörolojik kimi hastalıklar, doğumsal bağırsak anomalileri/sorunları, geçirilmiş ameliyatlar olarak sıralanabilir. Çocuklarda kronik kabızlığın önlenmesinde kâfi sıvı ve lif alımı çok önemlidir” sözlerini kulland
SON 10 YILDA GÖRÜLME SIKLIĞI ARTTI
Özellikle son 10 yılda çocuklarda kabızlık görülme sıklığının arttığını vurgulayan Doç. Dr. Başaran, “Çocuk sıhhati polikliniği müracaatlarında yüzde 5-10 ve çocuk gastroenteroloji polikliniği müracaatlarında ise yaklaşık yüzde 25 üzere yüksek bir oranda kabızlık sorunu olan hastaları görmekteyiz. Bunun en önemli nedenleri bilhassa beslenmede rafine/işlenmiş karbonhidratlara yer verilmesi, lif açısından yoksul hazır besinlerle beslenme, yetersiz sıvı alımı, çocuklara erken devirde tuvalet alışkanlığı kazandırılmaya çalışılması ve ekran bağımlılığı sonucu ortaya çıkan hareketsizlik olarak sıralanabilir” dedi.
YETERLİ BESLENME VE SIVI ALIMI ÖNEMLİ
Kabızlığın önlenmesinde lif açısından kâfi beslenme ve kâfi sıvı alımının değerli rol oynadığını belirten Doç. Dr. Başaran, şu tavsiyelerde bulundu:
“Çocukların bilhassa paketli/rafine eserleri tüketmelerinin önüne geçilmesi, meyve ve zerzevat ölçüsü yüksek bir diyetin uygulanması faydalı olur. Elma, kuru incir, avokado, kuru erik, kuru kayısı, gün kurusu, hurma, keten ve chia tohumu, yeşil fasulye, ıspanak, barbunya ve tam buğday ekmeği üzere lifli besinler kabızlığı önlemede yardımcı olur. Bunun dışında günlük aktivite de kıymetlidir. Her gün en az 30 dakika tempolu yürüyüş ya da antrenman tavsiye edilir.
SABAH AÇ KARNINA BALLI SU İÇİLMESİ KABIZLIĞA ÂLÂ GELİR
Çocuklarda kabızlık tedavisinde beslenmenin değerli rol oynadığına dikkat çeken Doç. Dr. Başaran, şu bilgileri paylaştı:
“Sabah aç karnına ballı su yahut ılık su içilmeli ve günlük sıvı tüketim ölçüsü artırılmalıdır. Kuru kayısı, kuru erik üzere lif açısından güçlü besinler günlük beslenme rutinine eklenmelidir. Her gün 4 porsiyon meyve ya da zerzevat yenilmelidir (2 porsiyon meyve, 2 porsiyon zerzevat olarak da ayarlanabilir). Elma ve salatalık üzere lif açısından güçlü besinler mümkünse kabuğu ile birlikte tüketilmelidir. Yemek ortalarında fındık, fıstık üzere kuruyemişlerin, mümkünse çiğ olarak (kavrulmamış) tüketimi besleyici kıymetlerini de korudukları için değerlidir. Yulaflı ve tam tahıllı besinlere bilhassa sabah kahvaltısı olmak üzere öğünlerde yer verilebilir. Bağırsak florasını desteklemek emeliyle fermente eserlerin (kefir, yoğurt, peynir) tüketimi artırılmalı ve bunların içine lif kaynağı olan kayısı, erik,incir üzere meyveler yahut ıspanak üzere sebzeler eklenmelidir.”
PASTA, KEK VE BÖREKLE ORTANIZA ARALIK KOYUN
Uzak durulması gereken besinlere de değinen Doç. Dr. Başaran, “Kabızlık tedavisinde işlenmiş, hazır paketli eserlerden uzak durmak gereklidir. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ya da çavdarlı ekmek tercih edilebilir. Çocukların çok sevdiği makarna tam buğday unundan yapılmış ya da sebzeli makarna formunda tüketilebilir, fakat porsiyon denetimi de değerlidir. Pirinç unu ve nişastadan yapılmış besinler, pasta, kek, börek, çörek, simit, bisküvi üzere besinlerden da uzak durulması gerekir. Kabızlığa yol açabilecek meyvelerden bilhassa çilek, muz, elma, kızılcık tüketimi kısıtlanmalıdır. Sebzelerden de bilhassa patates ve havuç tüketilmemelidir” dedi.
TEDAVİYE ERKEN BAŞLANMALI
Çocuklarda kabızlığın altta yatan bir hastalık olmadığı taktirde diyet idaresi, kâfi sıvı alımı ve tuvalet alışkanlığının düzenlenmesi ile tedavi edilebileceğini kelamlarına ekleyen Doç. Dr. Başaran, “Bu tedavilere karşılık vermeyen ve tuvalet fobisi gelişen hastalara ilaç tedavisi de destekleyici olarak uygulanabilir. Ailelere tuvalet alışkanlığının kazanılmaya başlandığı 2-4 yaş ortası çocuklarda bilhassa kabızlık tedavisinin uzun sürebileceği ve sabırlı olmaları gerektiği anlatılmalıdır. Tedaviye dirençli hastalarda altta yatan hastalıklar da her vakit göz önünde tutulmalı, erken teşhis konulmalı ve tedaviye başlanmalıdır” dedi.