Sıtma
Sıtma, dünya genelinde her yıl milyonlarca insanı etkileyen, sıtma paraziti Plasmodium tarafından bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Bilhassa tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın olan bu hastalık, sivrisinek ısırıkları yoluyla bulaşır. Lakin, sıtma bulaşma riskinin yüksek olduğu bölgelere seyahat eden bireyler de risk altındadır.
Sıtmanın Belirtileri Nelerdir?
Sıtma, ekseriyetle sivrisinek ısırığından sonra 7 ila 30 gün içinde ortaya çıkar. En yaygın belirtiler ortasında şunlar yer alır:
– Yüksek ateş
– Titreme ve terleme
– Baş ağrısı
– Kas ve eklem ağrıları
– Halsizlik
– Bulantı ve kusma
Bu belirtiler grip üzere yaygın hastalıklarla karıştırılabilir, lakin bilhassa riskli bölgelere seyahat etmiş bireylerde bu semptomlar gözleniyorsa kesinlikle bir sıhhat kuruluşuna başvurulmalıdır.
Sıtmanın Türleri
Dünya genelinde insanlarda hastalık yapan dört ana Plasmodium çeşidi bulunmaktadır:
1. Plasmodium falciparum: En ölümcül cinstir ve çoğunlukla Afrika kıtasında bulunur.
2. Plasmodium vivax: Daha yaygın olarak Asya ve Latin Amerika’da görülür. Tekrarlayan enfeksiyonlara neden olabilir.
3. Plasmodium ovale: Daha ender görülür, çoklukla Batı Afrika’da yaygındır.
4. Plasmodium malariae: Daha yavaş ilerleyen, fakat uzun periyodik enfeksiyonlara neden olabilen bir cinstir.
Sıtmadan Nasıl Korunulur?:
– Sivrisineklerden korunma: Sıtma riski yüksek olan bölgelerde sivrisinek ısırıklarını önlemek için sineklik, sivrisinek kovucu spreyler ve gözetici giysiler kullanılmalıdır.
– Kemoprofilaksi (önleyici ilaçlar): Riskli bölgelere seyahat eden bireylere sıtma parazitine karşı kollayıcı ilaçlar önerilebilir.
– Erken tedavi: Sıtma tedavisi için tesirli ilaçlar mevcuttur. Erken teşhis edilen sıtma olayları, vaktinde tedavi ile büsbütün güzelleşebilir.
Tanı Yöntemleri
Sıtmanın yanlışsız teşhisi, tedavinin vaktinde ve gerçek bir biçimde uygulanması için hayati kıymete sahiptir. Günümüzde kullanılan en önemli teşhis usulleri şunlardır:
1. Kan yayması ve kalın damla mikroskopisi: Sıtmanın teşhisinde en sık kullanılan formüldür. Kan örneği alınıp mikroskop altında inceleme yapılır ve parazitlerin varlığı tespit edilir.
2. Süratli teşhis testleri (Rapid Diagnostic Tests – RDTs): Bu testler parazit antijenlerini tespit ederek süratli sonuç verirler. Mikroskop bulunmayan bölgelerde sıkça kullanılırlar.
3. PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu): Parazitin DNA’sını saptayan bu formül, bilhassa düşük seviyedeki enfeksiyonların tespitinde epeyce tesirlidir, fakat daha kıymetli ve vakit alıcıdır.
Sıtmanın Tedavisi
Sıtmanın tedavisi, enfeksiyona neden olan Plasmodium cinsine, enfeksiyonun şiddetine ve hastanın genel sıhhat durumuna nazaran değişiklik gösterir. Sıtmanın tedavisinde kullanılan ilaçlar antimalaryal ilaçlar olarak isimlendirilir. En yaygın kullanılan ilaçlar ortasında artemisinin bazlı kombinasyon tedavileri (ACT) bulunur. Ağır sıtma hadiselerinde hastanın hastanede tedavi görmesi gerekebilir. Ağır sıtma olaylarında sıtmanın neden olduğu komplikasyonları yönetmek için destekleyici tedavi uygulanır.
Bizim için kıymeti nedir?
Sıtma farkındalığını artırmak, hem kendimizin hem de toplumun sıhhatini korumak ismine çok kıymetlidir. Sıtma riski bulunan bir bölgeye seyahat ediyorsanız, bu hastalık hakkında bilgi edinmeniz ve kollayıcı tedbirler almanız kuraldır. Ayrıyeten, bu bölgelerden döndükten sonra rastgele bir semptom yaşarsanız derhal bir sıhhat kuruluşuna başvurmalısınız.
Sonuç olarak, sıtma tehlikeli bir hastalık olabilir, lakin gerçek bilgi ve hami tedbirlerle bu hastalıktan korunmak mümkündür. Hasta olunması durumunda da bu türlü bir hastalığın varlığından haberdar olup riskli böşegelere seyahat olması durumunda grip belirtileri görülmesi halinde bile sıhhat kuruluşuna başvurmak gerekir.