Geçmişte yaşanan bir kasvetin bugüne tesirleri ne biçimde gerçekleşir? Gündelik meselelerin mazideki bir travma ile ilgisi kurulabilir mi? İnsanın bugün yaşadığı sorunlara sebep olarak, yakın ya da uzak geçmişte başına gelen aksilikleri göstermesi, sorunun kaynağına ulaşmak için kâfi midir? Bu türlü bir bilince sahip olmak, sıkıntıyı halleder mi? Ya da bu durumun tam zıddı olarak danışanın bugün karşılaştığı zorlukların kaynağı, geçmiş yaşantıların da bâtın olabilir mi?
Konuyla ilgili bu ve gibisi soruların yanıtlarını vermek, kapsamlı bir klinik değerlendirmeyi gerektirse de sorun yaşayan insanın farkında olduğu asıl gerçek, çektiği acıdır. En az farkında olduğu yahut hiç anlamadığı şey ise, bu acıyı neden çektiği ya da niye buna bir son veremediğidir. Çekilen sorunun sürmesinin nedeni travmatik tesirin devam ediyor olmasıdır. Öbür bir deyişle yaşanan travmatik durum ya da olayların yarattığı olumsuz his beyinde depolandığı yer olan limbik sistemden atılamamıştır. Biz şimdiki ruhsal problemimize neden olan durumu çoklukla anlayamayız. Yalnızca yaşamakta olduğumuz olumsuz ruh halinin farkında oluruz. İçinde bulunduğumuz ruh hali bize ne çeşit bir his yaşatıyor olursa olsun (kaygı, dehşet, suçluluk, tediginlik, meşakkat vs.) bu hissin aktüel bir nedeni yoktur ya da yeni bir neden varmış üzere gözüküyor olsa da yaşadığımız hissin şiddeti bu nedenle karşılaştırıldığında çok çok abartılıdır.
Bu durumda “niye bu türlü hissediyorum ve bu his tekrar edip duruyor?” sorusu gündeme gelmelidir. “Niye telaşım bir türlü geçmiyor?”, “ne yaparsam yapayım sorunumu içimden atamıyorum”, “hayatımda pek çok olumlu şey var fakat ben kendimi çok depresif hissediyorum”, “doktorlar hiçbir neden bulamadı lakin sırtımda dayanılmaz bir gerginlik var” üzere sözleri ruhsal kahırları olan insanlarda çok duyarız. Durumu şöyle söz edebiliriz; gerçekçi bir şimdiki nedeni olmayan bu cins olumsuz his ve vücut duyumu hallerinin tekrar etmesinin ve bir türlü kalıcı bir biçimde geçmemesinin nedeni hayatımız boyunca farklı periyotlarda yaşadığımız travmatik olayların birikmiş hislerinin tetiklenmesidir. Bu durumu birikmiş hislerin hatırlanması halinde de tabir edebiliriz.. Geçmişte yaşadığımız olumsuz olaylar yalnızca resimsel ve işitsel olarak hatırlanmazlar, hisler da hatırlanır. Resimsel olarak aklımıza gelmeyen ya da hatırlamadığımız olumsuz bir olayın duygusu hatırlanabilir. Bu yüzden “neden bu türlü makûs hissettiğimi (sıkıntılı, boş, telaşlı, depresif, isteksiz, yorgun, tükenmiş, hatalı vb.) bilmiyorum ancak bu türlü hissediyorum işte” sözleri çokça duyulur. Psikoterapide, çeşitli biçimlerde olumsuz ruh halleri yaşamamıza neden olan konular makul bir sistem dahilinde çalışılır. Bu çalışma sürecinde şikayet edilen semptomlar kademe kademe ortadan kalkmaya başlar.
Ercüment Doğan, Ph.D.
Klinik Psikolog