Gün içinde binlerce şey yapıyoruz. Birçok histen geçiyor, birçok karar alıyor, birçok davranışta bulunuyor, birçok duyumu hissediyoruz. Kızgın oluyor, birinin boşboğazlığını düşünüyor, heyecanlanıyor, yemek yiyor, televizyon izliyor, dans ediyoruz.
Hangi birinin farkındayız?
Hangi birini yaşarken kendimizi o ana odaklayarak, zihin açıklığı ile yalnızca ve yalnızca o anı yaşıyoruz? Bir, iki, üç…?
Hayatımızı ızdıraba çeviren meselelerimizi yaşarken farkında mıyız neler yaşadığımızın?
Derinlemesine bakabiliyor muyuz nedenlerimize?
Izdıraplarımız, acılarımız, sıkıntılarımız için şikâyet ederken ya da çözmeye çalışırken nasıl bir tutum içinde oluyoruz?
Yargılayıcı, suçlayıcı, küçümseyen? Pekala, neden? Neden bu bakış açısına sahibiz?
Bazen ebeveynlerimize benzeyen, bazen altı yaşımızdaki halimizin tıpatıp birebirini yaşadığımız anlar olmuyor mu?
Öyleyse, farkında olmadan akıp giden bu hayatın ne kadarı bize ilişkin?
Tüm bu soruların ve nicelerinin karşılıkları farkındalıklı yaşayarak çözümlenebiliyor.
Farkındalık (awareness), dikkatimizi bulunduğumuz ana verebilmek demektir. Şimdide olan anlık tecrübeleri fark edebilmektedir, dikkatimizi ana verebilmek, anda olanı görebilmek, gözlemleyebilmek ile alakalıdır. En kolay manası ile şimdiki vaktin farkındalığıdır.
Farkındalık kavramını günümüzde Amerika’da Massachusetts Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Gerilim Azaltma Kliniği kurucusu Profesör John Kabat-Zinn, mindfulness kavramı ile genişletmiştir. Bilgece farkındalık olarak Türkçeye çevrilmiş mindfulness kavramı Kabat Zinn’e nazaran, kişinin bulunduğu anda yani artık ve burada, içten ve dıştan gelen uyarıcıları, eleştirmeden, yargılamadan, merak, şefkat ve kabullenicilikle izlediği bilişsel bir süreçtir.
Mindfulness, geçmiş yargılamalardan, öğretilerimizden, kalıplarımızdan sıyrılabilmek demektir. Sıyrılmak lisana kolay uygulaması sıkıntı da olsa, yargılamama uğraşında, uğraşında olabilme halidir.
Mindfulness, gelecek telaşlardan, korku ve kaygılardan arınarak şimdiye odaklanabilmek demektir.
Mindfulness; olanı olduğu üzere nazikçe ve şefkatle kabul edebilmeyi içerisinde barındırır. Aslında yalnızca dikkat ve konsantrasyonla alakalı değildir. Yargısızlığı, kabulleniciliği, saygıyı, şefkati, itinası içeren derin bir ömür ideolojisi ile dolu bir kavramdır. An da olanı fark etmek yetmez, fark ettiğimizle ne yaptığımızda değerlidir.
Farkındalık, Batı’da uzun müddettir terapi yaklaşımlarında kullanılsa da kökenleri 2500 yıl öncesine, Budizm’e, Doğu’nun pratiklerine dayandığı görülmektedir. Yavaşlamayı, otomatiklikten uzaklaşmayı, ezberi bozmayı, meditasyonu, kendine dönmeyi, kendini gerçekleştirmeyi kolaylaştırır.
Farkındalıklı yaşamayı kolaylaştıracak neler yapabilirim?
Bazı Mindfulness pratikleri;
- DUR ve SOR: Gün içerisinde tahminen yüzlerce kere, birtakım sorular sorarak kendimize bakmak farkındalıklı yaşamayı geliştiren pratiklerdir.
“Şu an ne yapıyorum? Aklımdan neler geçiyor, ne düşünüyorum? Nasıl hissediyorum? Vücudumda neler oluyor? Bu yaşadıklarım şimdiye mi ilişkin, yoksa geçmişten getirdiğim ezbere bir durum mu?” üzere sorular sormak farkındalığı geliştirecektir.
2. DUR ve BAĞ KUR: Artık yaşadığımız ve karar verdiğimiz her hangi bir durumun geçmişle kontağını kurabilmek farkındalıklı yaşamayı geliştiren kıymetli bir idmandır. ““Erkek adam ağlamaz” diye öğrendiğim için şuan hislerimi bastırıyorum.” bu duruma kolay bir örnek olabilir.
3. DUR ve DİNLE: Anda olan kolay günlük ömür duyularına (ses, tat, koku) odaklanmak, yavaşça, nazikçe ve güya birinci sefer yapıyormuş üzere o anı deneyimlemek farkındalıklı yaşamayı geliştirecektir. Gün içerinde birer sefer yavaşça ve tüm duyumları fark ederek yürümek, yemek yemek, doğayı dinlemek, meditasyon ve nefes idmanı yapmak hayli etkileyici olacaktır.
Sevgi ve saygılar…
Psikolog
Meltem Şahiner