İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BPH)
PROSTAT NEDİR?
Prostat alt idrar yollarında, mesanenin (idrar kesesi) alt kısmında, üretranın (mesane çıkışında bulunan idrar kanalı) etrafına yerleşmiş bir bezdir. Sadece erkeklerde bulunur. Menide bulunan bir sıvı salgılar. Sağlıklı bir prostat, yaklaşık olarak iri bir ceviz büyüklüğündedir ve hacmi 15-25ml’dir. Erkekler yaşlandıkça prostat da yavaş bir biçimde büyür. Prostat hem işeme hem de cinsel işlevler üzerinde tesirli bir organdır. Bu nedenle prostat hastalıkları hem işeme sıkıntılarına hem de cinsel meselelere neden olabilir.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ-BPH
prostat hastalıkları çoklukla ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar. elli yaş üstündeki erkeklerde prostat bezinin büyümesiyle birlikte şikayetler başlar. Bu belirtiler daha sıklıkla uygun huylu prostat büyümesi olarak bilinen bir hastalık olan prostatın büyümesinden kaynaklanır. Bunun dışında prostat enfeksiyonu, prostat kanserinde de benzeri semptom ve şikayetler görülebilir.
Düzgün huylu prostat büyümesi sık görülen bir durumdur. Daha çok yaşlanmaya bağlı oluşan hormonal değişikliklerle bağlıdır. Ürolojide en sık teşhis konulan hastalıklardan biridir.
Prostat büyümesi prostat kanseri demek değildir. BPH tedavi edilmediği durumda bile prostat kanserine dönüşmez. Fakat âlâ huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri birlikte görülebilir.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ BELİRTİLERİ
İyi huylu prostat büyümesinde prostat idrar kanalına baskı yaptığı için işeme ile ilgili şikayetlere neden olur.
Belirtiler bazen hafif olabileceği üzere doktora geç giden hastalarda önemli boyutlara ulaşmış cerrahi gerektirecek duruma gelmiş olabilir. Belirtiler sizi rahatsız ediyor ve ömür kalitenizi olumsuz etkiliyorsa tedaviye gereksiniminiz hasıl olmuş demektir.
Genellikle alt idrar yolu semptomları olarak isimlendirilen bu semptomlar:
-Sık idrara çıkma
-Gece idrar yapmak için uyanma
-Ani idrar yapma isteği, tutmakta güçlük
-İdrar kaçırma
– İdrar akım suratında (tazikte) azalma
-Çatallı, kesik kesik ve dağınık işeme
-İdrar yaparken ıkınma isteği
-Bkeleyerek idrar yapma ve idrar yapma müddetinin uzaması
-İdrarı tam boşaltamama hissi
DÜZGÜN HUYLU PROSTAT TANISI NASIL KONUR, HANGİ TESTLER YAPILIR
Uygun huylu prostat büyümesinde öncelikle muayene yapılması koşuldur. Rektal tuşe dediğimiz makattan parmak ile muayene ile prostatın boyutu, şekl,i ve sertliği hakkında bilgi ediniriz. Sert bir prostat kanser açısından şüphelidir. Bunun yanında kan tahllleri, idrar taetkiki, Üroflowmetre dediğimiz işeme testi ve ultrason yapılması gerekebilir.
PSA
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri birebir yaş kümesinde ortaya çıkabileceğinden ötürü PSA (prostat-spesifik antijen) testiniz yapılabilir. PSA kanda bakılan prostat hastalıkları hakkında fikir veren bir hormondur. PSA ayrıyeten prostat hacminizi ve yeterli huylu prostat büyümesi belirtilerinizin ilerleme riskini varsayım etmek için de kullanılabilir. PSA yüksek muayenede olağandışı bir durum yoksa Multiparametrik Prostat MR çekilerek prostat kanseri açısından kuşkulu lezyon araştırması yapılabilir.
Tam idrar analizi (TİT)
İdrar testi emsal belirtilere sebep olan idrar yolları enfeksiyonunu dışlamak için yapılır. Enfeksiyonunuz varsa, bunu doğrulamak ve en düzgün antibiyotik seçimi için idrar kültürü yapılır.
Üroflovmetri (İşeme testis)
Ürolofmetre ile idrar akım suratı ölçülür. İşme akım suratı prostatın üretraya ne derecede baskı yaptığını işeme meselesinin boyutunu ortaya koyar. Olağanda 15ml/sn den daha yüksek olmalı.
Postmiksiyonel rezidü (PMR yahut İşeme sonrası mesanede kalan idrar)
İşeme sonrası mesanede kalan idrarın ölçümü, mesane tam boşalıp boşalmadığını anlamak için yapılır. Artmış PMR, mesanenin düzgün işlev görmediğinin yahut uretrada tıkanıklık olduğunun belirtisidir. Bu durum idrar yolu enfeksiyonu riskini ve artan böbrek yükü nedeniyle böbrek yetmezliğine neden olabilir. Artmış PMR tedavi ihtiyacını gösterdiği üzere, fazla yüksek olması cerrahi için uyarıcı bir durum olabilir.
Ultrason
İyi huylu prostat büyümesinde Üriner sistem ultrasonografisinde hem mesanede kalan idrar ölçüsü, hem prostatın boyutu ölçülebilir hem de böbreklere sirayet eden bir durum var mı onun tespiti yapılabilir. Ayrıyeten eşlik eden taş, kist, tümör varlığı da saptanmış olur.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ TEDAVİSİ
İlaç tedavisi:
Güzel huylu prostat büyümesinde birinci basamak tedavi ilaç tedavisidir, öncelikle alfa bloker dediğimiz prostatı gevşeterek çabucak tesir eden ve hastanın rahatlamasını sağlayan ilaçları başlıyoruz. Alfa blokerler yetersiz kaldığında prostatı küçülterek tesir eden ilaçları ekliyoruz. Prostat küçülten bu ilaçların tesiri ortalama 3 ayda ortaya çıkıyor. 3 ay sonunda prostat hacminde yaklaşık %10-15, 6 ay sonunda yaklaşık %20, 4 yıl sonunda ise yaklaşık %27 oranında bir küçülme sağlıyor. Bunun yanında hastaya akut devirde tesirli fitoterapi yani bitkisel ilaçlarda önerilebilir.
Cerrahi tedavi
Prostat ameliyatları açık ve kapalı (endoskopik- laparoskopik- robot yardımlı laparoskopik) yollarla yapılır. Endoskopik usullerde dış idrar deliğinden girilerek idrar kanalını tıkayan prostat bezine süreç uygulanır. Laparoskopik metotlarda ise karın içerisine yerleştirilen kamera ve el aletleri ile prostat cerrahisi gerçekleştirilir. Açık metotta cilt kesisi yapılarak prostata ulaşılır.
1-Açık Prostatektomi Ameliyatı:
Açık formülle yapılan prostat ameliyatı yakın vakte kadar en çok yapılan uygun huylu prostat büyümesi ameliyatlarıydı. Endoskopik prosedürlerinin geliştirilmesi ve lazer teknolojisiyle birlikte yapılma sıklığı azaldı. Kapalı ÇEŞİT ameliyatlarının yetersiz kaldığı 100 gram üzerindeki prostatlarda sık tercih edilen bir metottur. Hastanede çok kalınması, kanama riski ve hastanın olağan hayata dönmesi endoskopik ameliyatlara nazaran daha uzun sürdüğü için eskisi kadar yapılmamaktadır.
TUR (Transüretral Rezeksiyon) Prostatektomi
TUR Prostatektomi elektrik gücüyle kesi yapmaksızın penis ucundan girerek kapalı formülle; prostatın küçük kesimler halinde kesilerek yapılan bir ameliyattır. Prostat dokusu küçük kesimler halinde kesilip mesaneye atılır akabinde kesimler yıkanarak dışarı alınır. Monopolar, bipolar ve plazmakinetik olmak üzere üç farklı güç tipi ile çalışır. CİNS ameliyatı 100 gram altındaki prostatlarda en sık kullanılan sistemdir. 100 gram üstündeki prostatlarda prostat dokusunun büyük kısmını çıkarmak mümkün olmadığı için tercih edilmez, kâfi de olmaz. Bunun için ameliyat mühletinin çok uzaması gerekir bu da hastada komplikasyonlara neden olabilir. Halihazırda en sık kullanılan formüldür. Ameliyattan sonra sonda 2-3 gün sonra alınarak hasta taburcu edilebilir. Bu ameliyatlardan sonra sertleşme sorunu görülme riski %1-4 ortasındadır. Anejekülasyon (meninin hiç gelmemesi ) yahut retrograd ejekülasyon (meninin boşalma sırasında dışarı değil içeri mesaneye yanlışsız kaçma riski ise %65 den daha fazla oranda görülür.
HoLEP ve ThuLEP Yöntemleri
Holmium YAG lazer, 2140 nm dalga uzunluğunda aralıklı güç vererek yapısında su bulunduran dokulardaki suyu anlık olarak kaynama ısısına getirip dokularda ayrılma sağlar. Dokunun 3-4 mm hudutlar içinde inançlı halde kanamaya neden olmadan kesilmesini ve ayrışmasını sağlar. Bu ameliyat başka âlâ huylu prostat büyümesi ameliyatlarından farklı olarak hem küçük hem de büyük; boyuttan bağımsız olarak bütün prostatlarda uygulanabilmektedir. Hastalar ameliyattan sonra 1 yahut gün sonra sondası alınarak taburcu edilebilirler. Bilhassa kan sulandırıcı ilaç kullana hastalarda itimatla kullanılabilir bir yoldur.
ThuLEP ameliyatında kullanılan Thulium YAG lazer 2000 nm dalga uzunluğunda devamlı güç vermektedir. Çalışma düzeneği farklı olsada ameliyat tekniği ve özellikleri HoLEP ile benzerlik gösterir.