Afganistan’ın başşehri Kabil’de binlerce Afgan, yaşadıkları birçok sosyo-ekonomik krizin ortasında bu yıl 5’incisi düzenlenen Ulusal Buzkaşi Turnuvası ile keyifli anlar yaşadı.
Orta Asya’dakki Türk cumhuriyetlerinde de tanınan olan buzkaşi, Afganistan’ın ulusal sporları ortasında yer alıyor.
Güreş ve kriketin yanında Afganistan’da en sevilen spor tipleri ortasında yer alan ve bir tıp at binme branşı buzkaşi, yaşadıkları problemlerin ortasında Afganların eğlenmesine imkan tanıyor. Kış aylarında ülkenin çeşitli vilayetlerinde düzenlenen buzkaşi turnuvalarını binlerce Afgan izliyor ve taraftarı oldukları gruplar lehine tezahürat yaparak keyifli vakit geçiriyor.
– Şampiyon Sar-e Pol grubu oldu
Bu yıl 5. Ulusal Buzkaşi Şampiyonası, başşehir Kabil’in Yeketut bölgesinde düzenlendi.
Şampiyonaya Afganistan’ın 13 vilayetini temsilen 13 ekip katıldı. Şampiyonada Kandahar, Sar-e Pol ve Kunduz favori gruplar olarak öne çıktı. 10 gün kıyasıya süren karşılaşmaların akabinde sona eren şampiyonada Sar-e Pol vilayetinin kadrosu, Afganistan şampiyonu oldu.
Şampiyon grup Sar-e Pol’a kupa, madalya ve para mükafatı verildi.
Yaklaşık 3-4 bin taraftarın takip ettiği karşılaşmaları, kelam konusu grupların ilişkin olduğu vilayetlerin valileri de dahil olmak üzere çok sayıda üst seviye Taliban idaresi mensubu izledi.
Karşılaşmalar esnasında taraftarların, sayı yapan oyunculara ödül olarak para uzattığı görülürken, buzkaşi tutkunu iş insanları da taraftarı oldukları kadroların kazanmaları halinde oyunculara para mükafatı vereceğini duyurdu.
Öte yandan, oyunlar Afganistan devlet televizyonundan da canlı yayınlanarak, Afgan halkının izlemesine imkan sağlandı. Bunun yanı sıra, taraftarlar ortasında bayanların olmadığı gözlemlendi.
– Nasıl oynanıyor?
Farsça bir söz olan buzkaşi, buz (keçi) ve kaşi (çekme fiilinin geniş hali) sözlerinden türetilerek, “keçi çekme” manasına geliyor.
Süratli, sert ve biraz da acımasız bir oyun olarak nitelenen buzkaşi, atların ve oyuncuların fazla terlememesi için çoklukla kış aylarında tercih ediliyor.
Tarihte göçebe savaşçıların antrenman yapmak için oynadığı buzkaşi, geniş bir düzlükte, genelde rakip iki grup ortasında oynanıyor.
Her ekibin kendi yarı alanına 6 oyuncu bulunuyor. 6 kişi de yedekte bekliyor ve gereksinim duyulması halinde oyuncu değişikliği yapılıyor.
Buzkaşi oyuncularına lokal lisanda “Çapandaz” ismi veriliyor. Atına en çok hakim olan, en çevik çapandaz, alanda da en tesirli oyuncu olarak ön plana çıkıyor. Buzkaşi karşılaşmalarında oyuncular, birbirlerinin sayı yapmasına mani olmak için ellerindeki kırbaçlarla güç kullanıyor. Kırbacın rakip oyunculara karşı kullanılması ise yasak.
Çapandazlar, öteki oyuncuların tekmelerinden ve darbelerinden korunmak için kalın giysiler giyiyor ve başlarına gözetici takıyor.
Oyunları 1’i ortada, 2’si de kenarda olmak üzere 3 hakem yönetiyor. Oyunlar iki yarıda, toplamda 60 dakika sürüyor.
Oyunlarda vakit zaman keçi yerine buzağı da kullanılabiliyor. Keçi ya da buzağı, karşılaşmadan 24 saat evvel soğuk suda bekletilip, tuza yatırılıyor. Böylelikle daha da ağırlaşan buzağının taşınması zorlaşıyor.
– Daha yeterli imkanlar için yardım bekleniyor
AA muhabirine konuşan yetkili ve taraftarlar, buzkaşinin, Afganları bir ortaya getiren, onlara birlik hissini tattıran, onları problemli günlerinde memnun eden ulusal bir oyun olduğunu söz etti.
Afganistan Ulusal Buzkaşi Federasyonu Lideri Hacı Gulam Server Celal, atların birçoklarını komşu ülkelerden satın aldıklarını belirterek, klinik, çiftlik, saha ve veterinerlik hizmetleri üzere gereksinimleri bulunduğunu lisana getirdi.
Memleketler arası toplumdan yardım isteyen Celal, buzkaşinin kıymeti ve gereksinimleri hakkında şu halde konuştu:
“Bu spor, ülkemizin ulusal ve klasik oyunlarındandır. Komşu ülkelerde de oynanıyor lakin ülkemizde çok daha tanınan. İzleyicilerin coşkusundan da görebilirsiniz. Atların yetiştirilmesi ve bu sporun geliştirilmesi için yardım gerekiyor. Standart kliniklere gereksinimimiz var. Atların birçoklarını Kazakistan ve Kırgızistan’dan satın alıyoruz. Bakımsızlıktan ölüyorlar. Çiftlikler ve standart yarış alanlarına muhtaçlığımız var. Bu bahiste Afganistan’a yardım edilmesi gerekiyor.”
– Saatler süren yoldan gelip karşılaşmaları izledi
Badahşan taraftarı Dr. Nurettin Nesimi, ülkenin kuzey vilayeti Badahşan’dan saatler süren seyahat sonrası Kabil’e buzkaşi karşılaşmalarını izlemek için geldiğini aktardı.
Çocukluğundan beri buzkaşi karşılaşmalarını takip ettiğini belirten Nesimi, bunun tarihi ve kültürel kıymetlerinin bir kesimi olduğunu belirterek, “Buzkaşi karşılaşmalarını yakından görmek için Badahşan’dan, 12 saatlik yoldan geldim. Gönlümüzü buzkaşiye adamış insanlarız. Nerede olursa olsun gidiyorum. Yurt dışında da olsa, imkanım olması halinde oyuncularımızı teşvik etmek için giderim. Ekibimiz sayı yapınca çok memnun oluyoruz, kaybedince de üzülüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Sar-e Pol taraftarı Muhammed Işık Sıdıki ise kadrolarının şampiyonluğu nedeniyle çok memnun olduğunu belirtip, gelecek yıllarda da bu muvaffakiyetin devam etmesini dilerken, “Günlerdir buradayız ve karşılaşmaları takip ediyoruz. İşi gücü bırakıp gelmemize değdi.” tabirlerini kullandı.
