Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) 79. Genel Şurası’na katılmak için gittiği Amerika Birleşik Devletleri’nin New York kentinde bulunan Türkevi’nde gazetecilerin gündeme ait sorularını yanıtladı.ABD ziyaretine ait genel değerlendirmelerde bulunan Erdoğan, teğmenlerin kılıçlı yemin merasimine ait dikkat çeken sözler kullandı.
“TİCARET HACMİMİZ 30 MİLYAR DOLARI AŞTI”
Soruları yanıtlamadan evvel ABD ziyaretine ait genel bir kıymetlendirme yapan Lider Erdoğan, 22 Eylül’de niyet kuruluşu temsilcileriyle bir ortaya geldiklerini, birebir günün akşamında Türk Amerikan Ulusal Yönlendirme Komitesi’nin (TASK) klâsik akşam yemeğine iştirak ettiklerini anımsatarak, Türk-Amerikan toplumunun Türkiye’nin çıkarlarını savunma noktasında yürüttüğü faaliyetleri takdirle takip ettiklerini vurguladı. Türk Amerikan İş Kurulu’nun (TAİK) düzenlediği 15. Türkiye Yatırım Konferansı’nda Amerikan iş etraflarıyla istişarelerde bulunduklarını aktaran Erdoğan, Amerikalı girişimcilere Türkiye’nin sunduğu yatırım fırsatlarını anlattığını tabir etti. Türkiye iktisadının gelecekteki periyoduna dair yol haritasını iştirakçilerle paylaştıklarını belirten Erdoğan, “Amerika son iki yıldır en fazla ihracat yaptığımız ikinci, en fazla ithalat yaptığımız beşinci ülke oldu. İkili ticaret hacmimiz geçtiğimiz yıl 30 milyar doları aştı. Toplam 100 milyar dolarlık ticaret gayemize âlâ bir planlamayla ulaşabileceğimize inanıyoruz.” diye konuştu.
BM TEMASLARI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu yıl BM Genel Kurulu görüşmelerinin “hiç kimseyi geride bırakmamak” temasıyla yapıldığını lisana getirdi. Birleşmiş Milletler Genel Heyeti’ne hitap ederek, insanlığı inançlı ve müreffeh bir geleceğe kavuşturmak için atılması gereken adımlara değindiğine dikkati çeken Erdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Küresel barış ve güvenliğin korunması açısından kıymet taşıyan temel problemlere dair görüşlerimizi paylaştım. Gazze özelinde mevcut memleketler arası sistemin ve kurumların asli vazifelerini yerine getirme noktasında sınıfta kaldıklarını bir kere daha açıkça söz ettim. İnsanlığın, mazlumların sesine kulak veren çok daha adil bir dünyada yaşamasının mümkün olduğuna işaret ettim. New York’ta bulunduğumuz müddette ayrıyeten çok sayıda ikili görüşme de gerçekleştirdik. Bu çerçevede İran, Sırbistan ve Ukrayna, Maldivler Cumhurbaşkanları, Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı, Kuveyt Veliaht Prensi, Arnavutluk, Pakistan, Irak, Lübnan, Almanya, Hollanda, Yunanistan ve Ermenistan Başbakanları, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri ile bir ortaya geldik.”
“İSRAİL GAZZE’DEKİ ATEŞİ TÜM BÖLGEYE YAYMAK İÇİN HER YOLA BAŞVURUYOR”
Erdoğan, görüşmelerde, ikili işbirliği bahisleri ile bölgedeki krizleri ayrıntılıca ele aldıklarını, Gazze’de berbatlaşan insani krizin üzerinde bilhassa durduğunu vurguladı. Yaklaşan kış mevsimi öncesinde Filistin’e yönelik yardımları kesinlikle artırmaları, bunun için işbirliği içinde çalışmaları ve İsrail üzerindeki baskıyı ağırlaştırmaları gerektiğini tüm görüşmelerinde muhataplarına söz ettiğini söyleyen Erdoğan, şunları kaydetti:
“Sizler de aslında an be an takip ediyorsunuz. İsrail tam da bizim aylardır uyardığımız formda Gazze’deki ateşi tüm bölgeye yaymak için her yola başvuruyor. Lübnan’a yönelik akınlar bunun en son örneği oldu. Son bir haftada 600’ün üzerinde Lübnanlı katledildi. Dünya sessiz kaldıkça ve Batılı ülkeler İsrail idaresine silah takviyesi verdikçe, bu katliamlar maalesef devam edecek. Görüşmelerimizde bu tehlikeye dikkat çektik. Son derece ağır ve verimli bir diplomasi trafiğiyle 79. Birleşmiş Milletler Genel Konseyi’ni değerlendirmeye çalıştık. Yaptığımız görüşme ve temasların başta ülkemiz ve milletimiz olmak üzere, tüm insanlık için hayırlara vesile olmasını diliyorum.”
NETANYAHU’NUN BM GENEL ŞURASINA KATILIMI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “7 Ekim’in yıl dönümüne çok az vakit kalmışken BM nezdinde İsrail’i engelleyecek somut bir adımın atılamamış olmasını, başkanlar seviyesinde ortak bir itirazın yükselmemesini nasıl değerlendiriyorsunuz? İsrail Milletlerarası Adalet Divanı’nda yargılanırken Netanyahu buraya geliyor. Genel Kurul’a katılması, konuşma yapması bekleniyor. Bu çelişkiye yorumunuz ne olur?” sorusu üzerine, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Filistin’de soykırım yapmış bir cürümlünün BM çatısı altında yer alabilmesi sahiden bir utanç vesilesidir. Bu, vahşice katledilen bebeklerin, çocukların, annelerin, babaların BM vazifelilerinin, gazetecilerin ve daha nicelerinin anılarına ihanettir. Dün, bizim BM Genel Kurulu konuşmamızın ardından İsrail delegasyonunun hallerine dikkat ettiyseniz, çok garip bir hal içindeydiler. Zira kendilerini savunacak halleri yok. Duruşları aslında bunu gösteriyor. Bu nedenle biz herkesi tarihin gerçek tarafında durmaya çağırdık ve çağırıyoruz. Mazlumla zalimi, katille maktulü ayıramayan ve her birine hak ettiği muameleyi yapamayan bir sistem, çürümeye yüz tutmuş demektir. BM Genel Kurulu ya o katile hak ettiği üzere davranır ya da bu utanç verici durum BM tarihine bir kara leke olarak geçer. Maalesef olacak olan da budur. İsrail, BM kararlarına zerre hürmeti olmayan, BM’nin unsurlarını tekraren çiğnemiş bir devlettir. Bu türlü bir devlete gereken dersi yazılı ve görsel malzemelerle vermek, inanıyorum ki en değerli misyondur.”
BM’NİN YAPISI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “BM’nin ıslahat yapması, yapısını değiştirmesi gerektiğini vurgulamıştınız. Ortadan geçen 20 yılda Birleşmiş Milletlerin dünyanın adaletini ve barışını tesis edemediği bir kere daha ortaya çıkmış oldu. Gelinen bu noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusu üzerine, “BM, savaşları tedbire misyonunu yerine getiremeyen, kimseye kelam dinletemeyen, kendi görevlilerini dahi koruyamayan ve onları öldüren İsrail’den hesap soramayan bir durumdadır.” dedi. Erdoğan, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile yaptığı görüşmede, kendisine kayıp sayısı verilince çok şaşırdığını, önemli sayıda BM görevlisinin şu anda İsrail’in katliamlarına kurban gittiğini söz etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti:
“BM güçlünün haklı olduğu bir nizama bekçilik yapan bir yapıya dönüşmüş ve fonksiyonelliğini yitirmiş durumdadır. Mevcut tertipte BM Güvenlik Kurulunun dokunulmaz beş üyesi, istediğini zalimce yapabiliyor. Esasen süreksiz üyelerin rastgele bir işlevi yok. Kurula süreksiz üye olarak alınan devletler orada yönetim ediliyorlar. Pekala bu daimi üyeler nerelerden? Asya, Avrupa, Amerika… Dini noktada da dünyada Müslüman ülkelerin sayısı belirli fakat Müslüman ülkelerden hiçbiri daimi üyeler ortasında yer almıyor. Artık Afrika daimi üyelik istiyor. Pekala, BM Güvenlik Kurulunda Afrikalıya yer var mı, yok. Japonya üyelik istiyor mu, istiyor. Pekala yer var mı, yok. Avrupa’dan Almanya istiyor. Almanya’ya da yer yok. Türkiye olarak biz de istiyoruz. Bize de yer yok. Niçin? Türkiye olarak biz, Almanya, Japonya burada istediğini alamayan ülkeler pozisyonunda. Biz haklı talebimize devam edeceğiz. Sayın Guterres de yaptığımız görüşmede bize hak verdi lakin bu hakkı teslim etmek üzere bir güçleri, imkanları da yok.”
İSRAİL’iN LÜBNAN SALDIRISI
Erdoğan, “İsrail, Gazze’den sonra Lübnan’a da saldırmaya başladı. Bunu, İsrail’in aslında savaşı bölgeye yaymaya çalıştığına bir delalet olarak değerlendirdiniz. Bir de İran’ın İsrail’e vermek istediği karşılık hakkının mahfuz olduğuna dair yaklaşımı var. Bunu da katarak muhtemel bölgesel bir savaş durumunda Türkiye’nin konumu nasıl olur, nasıl bir aksiyon alır ya da almaz?” sorusu üzerine, çok önemli bir travma yaşandığını, bu travmada acıyı çeken maalesef Lübnan halkı olduğunu söyledi.
Lübnan’ın güneyindeki tahliyeleri izlediğini anlatan Erdoğan, şunları kaydetti: “Çok acımasız bir tablo var. Herkes at otomobillerinde ve çoluk çocuk bölgeyi boşaltıyorlar. Sahiden canımız yanıyor. Bu kadar acımasız, bu kadar dehşetli bir tabloyla bölgemiz karşı karşıya. Altı milyon nüfusu olan Lübnan’dan kelam ediyoruz. Bu beşerler nereye, nasıl kaçacaklar? Oralarda nasıl ömür sürdürecekler? Bunlar aç, açıkta, giysi kuşam yok araçlarında. Battaniyeleri, neleri buldularsa onları, yanlarına alıp bölgeyi terk ediyorlar. Bu Lübnan, merhum Refik Hariri’nin periyodunda bir öbür Lübnan’dı. Çok daha zengindi, güçlüydü. Lakin şu anda artık o Lübnan kalmadı. Lübnan’ın tekrar kendine gelmesi için onlara imkanlar sağlayacağız, bu durumu yine nasıl aslına dönüştüreceğiz onu düşüneceğiz? Temennimiz odur ki Lübnan bir an evvel bu travmayı atlatsın. Televizyon yayınlarında izlediğim kadarıyla Lübnan’ın durumu çok makûs. Rabbim yar ve yardımcıları olsun.
Diğer taraftan İsrail bir hayal görüyor, o hayalini gerçekleştirmek için bölgemizdeki halkların ömürlerini kabusa çevirmeyi de göze almış üzere görünüyor. Vaktinde Hitler de bir düş görmüştü ve o da çeşitli milletlere mensup halklara kabus yaşatmıştı. Sonuçta gördüklerinin bir düş olduğunu net bir halde anladı. Er ya da geç günümüzün Hitleri Netanyahu da bu gerçekle yüz yüze gelecek. Herkesin bir planı var fakat biz inanıyoruz ki Allah’ın da bir hesabı var.”
ABD SEÇİMLERİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD’de kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerine ait, “Temennim odur ki gelen gideni aratmasın. F-35 konusunu bizler yalnız Sayın Donald Trump döneminde yaşamadık, hepsi hayal kırıklığı yaşattı. Cumhuriyetçiler de yaşattı, demokratlar da. Artık yeni süreçte bunun sürüp sürmeyeceğini göreceğiz.” dedi.
Temasları kapsamında Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile görüşmesi anımsatılarak, “Zelensky’nin daha evvel muhtemel bir barış konferansında ortalarında Türkiye’nin de olduğu ülkelerle istişareler yapıldığını söylediğini biliyoruz. Ukrayna Barış Konferansı ile ilgili mevzu gündeme geldi mi? Şayet bu türlü bir durum olursa, muhtemel bir barış konferansı Türkiye’de mi yapılacak?” sorusunu Erdoğan, şöyle yanıtladı:
“Biz bu konferansın içinde yer almaya hazır olduğumuzu söyledik. Bu bahiste tekrar birebir şekilde gerek Dışişleri Bakanı Hakan Fidan gerek istihbarat teşkilatımız onlarla irtibat halinde olacaklar. Temennimiz odur ki bölgeye bu barışı getirebilme noktasında, Türkiye olarak biz bu işin bir yerinde yer alırız. Biz Ukrayna-Rusya savaşında adil bir barışı tahminen de en çok arzulayan ülkeyiz. Elimizi taşın altına koymaktan çekinmedik ve barış için çabalıyoruz. Bu savaşın diplomasi ve diyalog yoluyla sona ermesi mümkündür. Kâfi ki meseleleri bu yolla çözebileceğimize hem savaşan taraflar hem de başka aktörler inansın. Şu anda maalesef buna yakın değiliz.”
Türkiye’nin hem Ukrayna hem Rusya tarafıyla görüşebiliyor olmasını, barışa giden yolda bir avantaj olarak gördüklerini vurgulayan Erdoğan, “Bu şiddetli yolu yürüyebilir ve maksada ulaşabilirsek insanlığa büyük hizmet etmiş olacağız. Taraflar kışkırtmaları, silahlanma yarışını, insanların değil silahların konuştuğu bir nizamı terk etmeden, barış umudu somut bir biçimde doğmayacak. Ancak biz yılmadan o umudu aramayı sürdüreceğiz. Uğraşları artıracak ve daha çok çalışacağız.” değerlendirmesinde bulundu.
“TÜRKİYE NATO İÇERİSİNDE EMNİYETLİ BİR MÜTTEFİKTİR”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Görevden ayrılan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg veda konuşmasında ‘Güneyde Türkiye olmadan Avrupa Kıtası’nın güvenliği öngörülemez, imkansız’ diye bir açıklama yaptı. Bu açıklamayı nasıl değerlendirdiniz? Avrupa, Türkiye’nin gereğince değerini biliyor mu? Oranın bakışını nasıl değerlendiriyorsunuz?” formundaki soru üzerine, Stoltenberg’in NATO Genel Sekreterliği boyunca Türkiye ile olan münasebetlerini en ülkü halde sürdürdüğünü, Türkiye ile münasebetlerinde hiçbir vakit olumsuz bir çizgi çizmediğini söz etti.
“Sayın Rutte ile bakalım bu durum nasıl devam edecek? Yeni Genel Sekreter Mark Rutte ile de Hollanda Başbakanlığı mühleti içerisindeki dostluğumuz yeterliydi. İnşallah NATO Genel Sekreterliği’nde de bu dayanışmayı, bu birlikteliği tekrar devam ettiririz.” diyen Erdoğan, kurucu kıymetlerinden uzaklaşan, onlara sahip çıkamayan milletlerarası kuruluşların ve ittifakların yozlaşacağına, bu temel arızayı gideremezlerse artık ana vazifelerini dahi yapamaz hale geleceklerine dikkati çekti.
Erdoğan, “NATO şayet ‘Hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için’ prensibini ‘Hepimiz kimilerimiz için, kimilerimiz hepimiz için’ üzere bir forma dönüştürme tehlikesiyle yüz yüze gelirse o yozlaşma başlar. Bunun için önlemler almak ve vakit geçirmeden uygulamak gerekir. Hele husus güvenlik üzere hayati bir konu ise prensiplerden milim sapma olmamalıdır. Türkiye, NATO içerisinde yükümlülüklerinin de sorumluluklarının da farkında olan ve bunları eksiksiz yerine getiren sağlam bir müttefiktir. Türkiye’nin NATO için ne kadar değerli olduğunu Avrupa’nın bildiğini lakin vakit zaman bunu göz gerisi ettiğini görüyoruz.” diye konuştu.
“MİLLETİN İLETİSİNİ YERİNE GETİRMEK İÇİN DEĞİŞİM DİYORUZ”
Bir gazetecinin, AK Parti 8. Büyük Olağan Kongre sürecine ait, “Çok güçlü bir değişim sinyali veriyorsunuz. Neyi ve neleri değiştirmeyi düşünüyorsunuz?” sorusu üzerine Erdoğan, şunları söyledi:
Biz Türkiye’ye 23 yıldır yeniyi anlatıyor ve yeniyi sunuyoruz. O yeninin içinde bizi biz yapan kıymetlerimiz en taze biçimde yer alıyor. Hazreti Mevlana’nın dediği üzere pergelimizin bir bacağı işte o bedellerde sabit, öteki bacağımız alemi dolaşıyor. Biz, milletin bildirisini en hakikat biçimde okuduk, o bildirisi gereğini yerine getirmek için değişim diyoruz. Kelamını ettiğimiz değişim bir tekrar doğuş atılımıdır. Yunus’un dediği üzere ‘Her dem yine doğarız. Bizden kim usanası’ Biz artık bunun gereğini yerine getiriyoruz.”
TEĞMENLERİN KILIÇLI YEMİNİ
“15 Temmuz’dan sonra sivil asker ilgileri bilhassa de silahlı kuvvetlerin demokratik dönüşümü konusunda çok değerli adımlar attınız ancak aşikâr ki bir ikinci kademe ıslahat bir gereksinimde Ankara’daki son kılıç çatma hadisesinden sonra ortada duruyor üzere. Bu noktada da birtakım önlemler alacak mısınız?” sorusunu da yanıtlayan Erdoğan, şunları kaydetti:
“Kılıç problemine gelince, bu problem birkaç kendini bilmezin ne yazık ki ortaya koyduğu bir karmaşaydı. Şu anda gerek Ulusal Savunma Üniversitesi, gerek Kara Kuvvetleri Komutanlığı, gerekse Ulusal Savunma Bakanımız, müşterek çalışmalarını sürdürüyorlar ve bu işin içerisindekiler kimlerse bunların hak ettikleri cezayı almasını temin edeceğiz. Burası kendini bilmezlerin at oynattığı bir meydan değil. Biz bu kendini bilmezlerin at oynattığı meydana ülkemizi katiyen bırakamayız. Buna nazaran de adımımızı atacağız. Savunma Bakanımız ve Savunma Üniversitemizin başındaki hocamızla bir ortaya geldik, görüşmelerimizi yaptık ve inşallah en kısa vakitte bu işi sonuca ulaştıracağız.”
