Kolon Kanserinden Nasıl Korunulur?
Kolon kanseri kalın bağırsaktan gelişir. Kalın bağırsak, karın sağ alt kadranından başlayıp anüste sonlanan uzun bir organdır. Kalın bağırsağın son kısmına rektum denir ve buradan gelişen kansere rektum kanseri denmektedir. Kolon kanseri için en öneli risk faktörü ileri yaş, genetik-ailevi faktörler ve diyet gibi çevresel faktörlerdir. Kolon kanseri ölümcül bir kanserdir. Kadın ve erkekte benzer sıklıkta görülür ve her iki cinste en sık görülen kanserlerden biridir.
Kolon kanserinin tedavisi şu şekildedir; cerrahi olarak hastalığın yerleştiği kolon bölümünün çıkartılması ve sonrasında hastalığın evresine göre ihtiyaç var ise kemoterapi tedavisi ile tedavinin tamamlanmasıdır. Rektum kanserinde ise genellikle öncelikle radyoterapi ve sonrasında cerrahi olarak hastalıklı rektum bölümünün çıkartılmasını içerir. Bazı hastalarda kanserin yerleşim yerine göre kalıcı kolostomi (torba) açılması gerekebilir.
Kolon kanserinden nasıl korunacağız?
Bu sorunun cevabını bulabilmek için öncelikle kolon kanserinin nedenlerine bakalım. Bu nedenlerin bazılarını mesela ailevi etki, genetik gibi risk faktörlerini değiştiremezken diyet etkileri gibi bazı risk faktörlerini kontrol edebiliriz. Kolon kanserlerinin hepsi poliplerden gelişir. Neoplastik (kansere dönüşen) polipin gelişimi ve bundan kanser gelişmesi yaklaşık 5-10 yıllık bir süre gerektirmektedir. Yani kolon kanseri aylar içinde gelişmez yıllara ihtiyacı vardır. Bu nedenle 50 yaşından itibaren kolonoskopi kontrolünün yapılması ve varsa poliplerin temizlenmesi kolon kanserinden korunmanın temel basamağıdır. Dışkıda kan görülmesi de kolon kanseri açısından bir belirteç olabilir. Kolon kanserlerinin çoğunluğu ailevi bir bağlantıya sahip değildir. Ailesinde özellikle birinci derece akrabalarında kolon kanseri olanlar ve ayrıca bu kanserler akrabalarında 50 yaşından önce ortaya çıkmış kişiler kolon kanseri açısında risk altındadır. Ailesinde kolon kanseri olan kişiler, en genç yaşta kolon kanseri olan birinci derece akrabasından 10 yıl daha erken yaş da kolonoskopik kontrol yaptırarak kolon kanserinden korunabilirler. FAP gibi kansere dönüşen kolon polipi yapan genetik hastalıklarda kalın bağırsağın alınması ile kanser gelişimi engellenebilir.
Kolon kanserinin bir diğer sebebi ise diyette fiber yani yeşillik (lif) tüketiminin yetersiz olmasıdır. Yine kırmızı et ve işlenmiş et (sucuk, salam, sosis vb.) tüketiminin fazla olması da kolon kanserine sebep olabilmektedir. Bu nedenle özelikle öğle ve akşam yemeklerinde zeytin yağlı salata tüketimi kolon kanserinden korunmak için önemlidir. Yenilen yeşillik (lif/fiber) kansere sebep olabilecek kanserojen maddeleri dışkı içine hapseder ve kolon hücreleriyle olan temasını azaltarak koruyucu etki oluşturur. Yine yapılan çalışmalar günlük kalsiyum tüketiminin düzenli olduğu kişilerde kolon kanserinin daha az geliştiğini göstermiştir.