Fonksiyonel Tıp bildiğimiz tıbbın kendisinden diğer bir şey değil. Tıbbın birinci yıllarında öğrenip, sonradan unuttuğumuz biyokimya, fizyoloji, genetik, biyoloji, mikrobiyoloji ve toksikoloji üzere temel bilimlere dönüp yine ve dikkatle bakıp, buradan öğrendiğimiz bilimsel dataları kullanarak tıbbi meselelere farklı bir paradigma ile yaklaşmaktır.
Fonksiyonel Tıp öncelikle teşhis koymayı değil, hastalıkların altta yatan nedenlerini bulmayı maksatlar. Teşhis koymak birçok vakit hem hasta için, hem doktor için rahatlatıcıdır. Bir isim olması, ilgili hastalık için ilaç ismine de kolay ulaşabilmeyi sağlar. Lakin her hastalığa bir ilaç vermek birden fazla kere kâfi değildir. İlaçların tesir düzenekleri yoluyla birden fazla defa bozabildikleri fizyolojik düzenekler, diğer ilaçları da gerekli kılmanın yanında işleyişi de zorlaştırabilirler, daha değerlisi hastalığın kök nedenleri yerine semptomları gidermeye dönüktürler.
Fonksiyonel tıp ise bu hastalık neden “x” şahısta değil, “y” bireyde ortaya çıktı sorusunu sorar. Hastalığın ortaya çıktığı bireyde hangi biyokimyasal yolakta sorun olduğunu, nasıl bir disfonksiyon bulunduğunu, bedendeki istikrarın hangi düzenekte bozulduğunu bir dedektif titizliği ile araştırır.
İnsan vücudundaki tüm hücrelerin birbiriyle her an etkileşim halinde olduğu gerçeğinden hareketle yalnızca tek bir organı değil, tüm bedeni bir bütün olarak ele alır. İnsanı biyo-psiko-sosyal bir varlık olarak kıymetlendirerek o kişinin yalnızca hücresel, biyolojik disfonksiyonu ile değil birebir vakitte psikolojisi ve toplumsal etrafı ile de ilgilenir.
Uyku bozukluğunun, gerilim seviyesinin, idman yokluğunun, toplumsal etraf münasebetlerinin eksikliğinin hatta mana kaybının, omurdaki travmatik olayların sıhhatimiz üzerindeki tesirleri biliniyor.
Ülkemizde ve tüm dünyada DM 90’lı yıllarda %7.2 iken, bugün bu oran %14’e ulaşmış durumda. Bunun hiç elbet giderek değişen beslenme alışkanlıkları ile yakın ilgisi var. Paketli besinlere eklenen raf ömrünü uzatıcı hususlar, neredeyse her paketli besindeki rafine karbonhidratlar, şekerli katkılar giderek artan obeziteden, DM ve kalp hastalıkları teşhisindeki artıştan sorumludur.
Sağlık, bir hastalığın belirmemiş olması değil, biyolojik sistem istikrarının yani homeostazın istikrarda olmasıdır. Beden hastalık belirene kadar uzun mühlet bir varolan disfonksiyonu kompanse eder. Bu esnada vücutta birçok parametre işlevsel sonların dışındadır. İşlevsel Tıp bakış açısı vücutta bu devirde nelerin yolunda gitmediğini ortaya çıkartıp hastalığın ortaya çıkmasını tedbire yaklaşımıdır. Bunu yaparken
Bu beşerde yolunda gitmeyen nedir?
Bu şahısta eksik olan nedir? (mikro besinler, hormonlar, uyku, gevşeme )
Bu bireyde değiştirmek gereken nedir? (stres, besin hassaslıkları, toksinler, enflamasyon )
Sorularını sorar. Homeostaz istikrarının kurulmasını maksatlar. Sağlıklı ömür biçimi değişiklikleri, beslenme, uyku, idman ve gerilim idaresi manasında bağırsaklardan beyne kadar sağlıklı olmak ve sürdürmek açısından yaşamsaldır.
Vücut birbirinden bağımsız çalışan organlar topluluğundan ibaret değildir. Tam tersine her hücresi birbiriyle daima irtibatta olan, büyük bir ahenkle çalışan bir sistemdir. İşlevsel tıp tanıya değil, işlevsel bozukluğa odaklanır. Hastalık odaklı değil, sıhhat odaklıdır. Sıhhatin hangi noktada ve neden bozuluyor olduğu ile ilgilidir.
Hormonal dengesizlikler
Mitokondrial disfonksiyon
Detoksifikasyon problemleri
İmmün / İnflamatuar problemler
Mikrobiyata disfonksiyonları
FT tabibi ; hastanın yiyecek seçimleri, beslenme alışkanlıkları, geçirdiği enfeksiyonlar, toksik maruziyeti, detoksifikasyon kapasitesi, mikrobiyata disfonksiyonları, hormonal istikrarı, HPA aksı bozuklukları, uykusu, toplumsal bağlantıları ve idman alışkanlıklarını pahalandırmak üzere epey detaylı bir anamnez alır ve ilgili tetkikleri ister.
Günümüzde artan kronik hastalık sayısı ve yüzdelerinin uzayan ömürle bağlı olduğunu söylemek gerçek olmadığı üzere, toprağın, havanın giderek kirlendiğini, pestisitlerle kirlenmiş besinleri, katkı hususlarıyla dolu yiyecekleri, son 10 yılda hayatımıza dahil olan binlerce toksini görmezden gelmek demektir. Bütün bu aksilikler bedenimiz ve sıhhatimiz üzerinde de olumsuz tesirlere neden olurlar. Uzun yıllar taşıdığımız genler baht olarak kabul edilirdi. Halbuki bugün biliyoruz ki,yiyecekler yalnızca kalori yahut yapı taşlarından ibaret değildir. Yiyecekler hücrelere verilen iletiler, verilerdir. Başta yiyecekler olmak üzere tüm yaşamsal ve çevresel değişiklikler hücrenin kumanda merkezindeki genler tarafından dikkate alınır, yazılımlarda değişiklikler olur. Kimileri sessizleşir, kimileri etkinleşir.
Genetik şifremiz doğumsal olarak belirlense de, bunlardan hangilerinin aktifleşeceği, hangilerinin sessiz kalacağı, bedenimize giren besinlerle, toksinlerle, gerilim faktörleriyle çok ilgilidir. Buna epigenetik diyoruz. Epigenetik bedenimizde yazılı genlerin hayata geçip geçmeyeceğini belirler.
Fonksiyonel Tıp da beslenme yaklaşımının hedefi;
Proinflamatuar değil, anti- inflamatuar beslenmek
Stres cevabını sakinleştirmek
İnsülin direncini düşürmek
Mitokondri işlevini desteklemek
Detoksifikasyonu desteklemek olmalıdır.
Fonksiyonel Tıp paradigmasının değerli ayaklarından biri; mikrobiyatanın keşfiyle son yıllarda giderek artan ehemmiyeti ve bağırsakların bedendeki immün sistemin merkezi olduğu gerçeğidir. Bağırsaklar yüzeylerinde barındırdıkları tek katlı epitel yoluyla bedenin iç ve dış yüzeyleri ortasında köprü vazifesi görür. Barsak geçirgenliğinin artması ise bir çok otoimmün hastalığın tetikleyicisidir. Bağırsaklardaki enterik hudut sistemi, otonom hudut sistemi ve beyinle bağlantı halindedir. İnsan gen sayısı 30.000 iken, mikrobiyatamızdaki gen sayısı 3.3 milyondur. Bu muazzam gen havuzu ile alış veriş yaptığımız gerçeği, bağırsakların neden kıymetli olduğunun bir öteki ispatıdır.
Bozulan mikrobiyata istikrarı ile Alzeimer, depresyon, ve romatizmal hastalıklar, MS, fibromiyalji, obezite, allerjiler, otoimmün bozukluklar ve akne rosasea ya kadar onlarca kronik hastalığın kapısı aralanır. Sıhhati geri kazanmanın yolunun bağırsakların rehabilitasyonundan ve disbiyosisin düzeltilmesinden geçtiğini söyleyebiliriz. Bu gayeyle başvurulan tedavi edici diyetlerle İşlevsel Tıp, bu alanda çalışan diyetisyenlerle bir grup olarak yürütülür. Bu süreçte hasta işbirliği ve hastanın tedavi için niyetli ve kararlı olması sonuç almak için temel kriterdir. Zira burada tedavi hastanın faal işbirliği olmaksızın mümkün değildir.
Özetle; İşlevsel Tıp yaklaşımı kronik hastalıkları kök nedenlerine bakarak geri döndürme yani tedavi metodu olduğu kadar sağlıklı hayat değişikliklerini uygulayarak,aynı vakitte da mikrobesin ve standardize fitoteropotik ilaçlar kullanılarak yapılan bir kollayıcı hekimliktir.