Kaygı, kişinin tehdit edici bir uyaranla karşı karşıya kaldığında yaşadığı, bedensel, duygusal ve zihinsel reaksiyonudur. Çocukluktan, yetişkinliğe kadar, hepimiz hayatımızın bir periyodunda kaygı ve telaş hisleri yaşarız. Her his üzere makul seviyedeki ” korkularımız hayatta kalma, müdafaa, motivasyon üzere güdülerimizi takviyeler.
Ancak yaşanan dert çok ağır ise, kişinin, gücünü verimli bir biçimde kullanması, dikkatini ve gücünü yapacağı işe yönlendirmesi , odaklanması zordur. Kişi potansiyelini tümüyle kullanamaz ve istenen performansa erişemez.
Önemli olan, korkuyu tümüyle ortadan kaldırmak değil, telaşa yenik düşmemek ve yaşanılan korkuyu muhakkak bir seviyede tutarak onu kendi faydamız için kullanmaktır.
Sınav telaşı da, hayatımızın belli periyotlarında yaşadığımız ve yaşamak zorunda kaldığımız bir imtihan öncesinde, esnasında ve sonrasında yaşanabilen dehşet, telaş ve rahatsızlık halidir. Tasanın muhakkak bir seviyede yaşanması gereken bir his olduğu bizleri ders çalışma konusunda motive edici bir tesir yaptığı kaçınılmazdır… Çok imtihan tasası başarısızlığa neden olur. Kişinin dikkat, öğrenme, bellek işlevlerini olumsuz tesirler . Başarıyı ve motivasyonu düşürür. Lakin tasanın denetim altına alınmasıyla birlikte performansın artacağı ve derdin düşeceği bilinmelidir
Sınav korkusu durumunda bedende birtakım hormonal değişiklikler meydana gelmektedir. Bunun sonucu olarak korku ve gerilimin derecesine nazaran şahısta imtihandan günler öncesinde belirtiler oluşur.
Düşünceler , hisler ve davranışlar ortasında bizi şaşırtacak bir etkileşim vardır. Kanılar hisleri, hisler davranış biçimimizi belirler.
Stresin artmasıyla birlikte olumsuz niyetler öğrencinin zihnini kaplamaya başlar; “Ya sorular çok zorsa.”, “Bu imtihanda başarısız olursam biterim.” yahut “Sınavım kesin makûs geçecek.” Üzere Felaket senaryoları içeren kanılar, unutkanlık, dikkati toplayamama, mevzuları hatırlamakta zahmet çekme, dikkat ve konsantrasyonda bozulma üzere zihinsel belirtileri oluşturur.Daha sonra bunun sonucunda ;
Gerginlik, sonluluk, karamsarlık, endişe hali, panik, denetimi yitirme hissi, çaresizlik, heyecan , huzursuzluk, kaygı, başarısızlık korkusu, iç ezası , kendine inançta azalma,kendini yetersiz ve bedelsiz görme üzere duygusal belirtiler görülür.Bunun sonucunda ise;
Göz bebeklerinde büyüme , Beden ısısında artış , Adrenalin salgısının artması, Süratli soluk alıp verme, Kalp ritminde hızlanma , terleme, baş dönmesi , kâfi nefes alamama boğulma hissi , söylenenleri anlamama, duymama, kas gerginliği, mide bulantısı, titreme, ağız kuruluğu , karın ağrıları üzere bedensel belirtiler ile birlikte ,ders çalışmayı bırakma, imtihanı yarıda bırakarak imtihandan çıkmak, ders çalışmayı erteleme, çalışmaya isteksizlik , uyku tertibinde bozukluklar üzere davranışsal belirtiler görülmektedir.
Sınav tasasının nedenleri nelerdir?
1-Zamanı Aktif Kullanamama;
2-Yanlış Ders Çalışma Alışkanlıkları
3-Mükemmeliyetçilik Niyeti;
4-Başarısızlık Korkusu;
5-Sınava Çok Fazla Mana Yüklenmesi
6-Aile Baskısı;
Sınav Derdinin tesirleri nelerdir ve bu süreçte neler olur?
Öğrenilenleri aktaramama, okuduğunu anlamama, fikirleri organize etmede zorluk, dikkatte azalma, imtihanın içeriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel marifetlerde zayıflama , güç azlığı, fizikî rahatsızlıklar imtihan telaşının esas etkileridir.
Sınav derdi gerçek dışı beklenti ve yorumlar içerdiğinden aldatıcıdır. Öğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını denetleyemez hale getirir…
Yapılan araştırmalarda imtihan derdi yüksek olan bireyler için en büyük sorunun daha evvel öğrenilenleri imtihan sırasında hatırlayamamak olduğunu ortaya çıkarmaktadır.
Kişinin potansiyelini ortaya koyabilmesi için imtihan sırasında dikkatinin tümünü imtihan sorularına yöneltmesi gerekir.
Ancak imtihan derdi yüksek olan bireylerin yaşadığı telaş dikkatin bölünmesine ve imtihanla ilgili olmayan şeylere yönelmesine neden olur. Öğrenci dikkatini imtihana vermekte zahmet çeker.
Dikkat imtihan soruları ile kişinin kendi performansına ait yorum ve beklentileri ortasında bölünür. Bir mühlet sonra öğrenci dikkatinin birçoklarını akademik başarısı ile ilgili olumsuz otomatik kanılara ,yorum ve değerlendirmelere yöneltir
. Böylelikle imtihana odaklaşması gereken dikkat ve zihinsel güç maksadından uzaklaşıp, dağılır ve öğrencinin gösterdiği performans potansiyelin çok altına düşer.
İşte hepimizin imtihan telaşı olarak nitelendirdiği süreç bu türlü çalışmaktadır. Bu süreç içinde olumsuz, mantık dışı kanılar değerli bir yer tutmaktadır.
Sınav tasasıyla başa çıkma yolları nelerdir?
‘’Gerçekçi gaye koymak , korkuyu bastırmaya değil, onu kabul etmeye ve tanımaya çalışmak, telaş üzerinde etkilidir’’
a-Sınava planlı programlı çalışma; Planlı ve programlı ders çalışma imtihana gereğince ve vaktinde çalışmanızı sağlar.
b-Sınav Vaktine Kadar Ders Çalışma; Son ana kadar ders çalışmak öğrenilenlerin karışmasına neden olacağından imtihandan bir iki gün evvel ders çalışmayı bırakmak gerekir.
c-Uyku, Dinlenme ve Beslenme
İmtihan gecesi gereğince uyumaya çalışın.
İmtihandan evvel uygunca dinlenin ve imtihanı düşünmemeye çalışın.
İmtihandan evvel fazla ve dokunacak yiyeceklerden uzak durun.
d-Düşünce ve inançları sorgulamak (gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarını farklı bir gözle tekrar kıymetlendirmek )
Şayet başarılı olamazsam aileme ne söylerim
Bu imtihanda başarılı olamayacağım
Ellerim titriyor. Ne yapacağım
Ben yetersizim. Aptalın tekiyim…
gibi olumsuz ve yıkıcı kanılardan mümkün olduğunca uzak durun. Olumlu ve gerçekçi fikirler oluşturmaya çalışın;
Sonuç her ne olursa olsun ailem beni seviyor.
Bu imtihanda başarılı olacağım.
Elimden geleni yapacağım.
Bu imtihan için yeterliyim. Ben akıllı biriyim.
e-Doğru Nefes Alma ve Gevşeme: İmtihana girmeden ya da imtihan sırasında tasa seviyeniz artarsa, birkaç kere derin nefes alın. Ayrıyeten birkaç dakika gözlerinizi kapatarak sizi keyifli eden bir anıyı ya da bir yeri hayal edin. Bu rahatlamanıza ve niyet odağınızın değişmesine yardımcı olacaktır
Kaygının zihinsel süreci olan “endişe” ile başa çıkmak için gerçekçi ve olumlu düşünme biçimini benimsemeye çalışırken, bedensel süreci olan “yoğun uyarılma” ile başaçıkmak için de gevşeme idmanları yapmayı deneyebilirsiniz.
Ailelere teklifler.
Aileler hudutlarının farkında olmalıdırlar. İtimat ve sorumluluk vermeli, önemsemeli, olumlu geri bildirimde bulunmalıdır.
Sınava ait konuşmalarda ihtimamlı davranmalı, gerçekçi olmalı, akranlarıyla karşılaştırmaktan kaçınmalıdır.
Empati değerlidir. His ve niyet paylaşımı yapmalıdır.
Sınavı yüceltmemek, vefat kalım sorunu yapmamak gerekir.
Yüreklendirici ve motive edici davranmak değerlidir.
Çocuklar şartsız sevilmelidir.
Aile bireyleri uygun rol modeli olmalı, uygun aile ortamı sağlamalı ve uygun sorun çözme davranışları geliştirilmelidir.onlarla sağlıklı münasebetler kurabilirler