takım çalışması disiplini üzere mevzularda yardımcı olabilir.Cocuklara Dikkat ve odaklanmayı sağlayacak öykü kitapları okumak öykünün ortasında ” sence ne olmuş olabilir? Sen olsan ne yapardın? üzere dikkat alımlı sorular sormak, vurgulu his tabir eden kelimelei birlikte seslendirmek , öyküdeki hareketlerin taklidini yapmak , kıssada seslendirmede eksik harfleri bulmasini istemek..gibi eğlenceli dikkat oyunları oynamak çocuğun dikkat eksikliği ve hiper aktivite semptomlariyla başetmesini kolaylaştıracaktır.
Eğitim ve öğretim: DEHB’li bireyler için özel eğitim ve öğretim programları oluşturulması eğitim hayatlarında başarıyı yakalamalarına yardımcı olabilir. Okulda öğretmenler ve arkadaşları tarafından desteklenmeleri, farklı öğretim stratejileri uygulanması ve gelişimlerinin sistemli formda takip edilmesi, eğitim ve öğretim süreçlerini olumlu tesirler.
Yaşam şekli değişiklikleri: Sağlıklı bir hayat biçimi da DEHB semptomlarını denetim etmede yardımcı olan etkenlerden biridir. Fizikî aktivite, nizamlı uyku, sağlıklı beslenme, gerilim idaresi, meditasyon mindfulnes içeren ömür usulünün benimsenmesi DEHB semptomlarını azaltmaya yardımcı olur.
DEHB Moxo ,Frankfurter , Bender Gestalt Görsel Algı ,gibi testler ile anlaşılmaktadır. Bu testler Rehberlik Arastirma Merkezleri Psikiyatr yahut Klinik Psikologlar tarafından uygulanmaktadir.
Yanlışlıkla DEHB zannedilebilecek bir çok durumlar: Görme ve işitme bozuklukları, makus beslenme, akut ve kronik fizikî hastalıklar (ör: astım) üzere durumlar sıklıkla sonradan gelişen dikkat sıkıntılarına yol açarlar. Kimi nöbet tipleri (özellikle “absans” epilepsi ismi verilen bir epilepsi çeşidinde yer alan dalma nöbetleri) aileler ve öğretmenler tarafından DEHB olduğu sanilabilir. Uyku Bozukluklarına bağlı olarak yetersiz uyku, çocuk gün içinde uyuklayacağı ve dikkatini toplamakta zahmetleri olacağı için DEHB ile karıştırılabilir. Baş travması sonrasında da DEHB belirtileri gelişebilir; bilhassa 7 yaşından sonradan gelişen DEHB varsa bu ihtimal akla getirilir. Fenobarbital, karbamazepin, antiastmatik ilaçlar (ör: teofilin) üzere bir çok ilaççocuğun dikkat ile bağlı beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyip karşımıza DEHB belirtileri ile çıkabilir. Ayrıyeten birtakım psikiyatrik bozukluklarla DEHB belirtileri sıklıkla karıştırılabilir: Çocuklarda Depresyon kendisini huzursuzluk, hırçınlık, hiperaktivite, dikkat sıkıntıları üzere erişkinlerden farklı semptomlardandir.Kaygı (anksiyete) Bozukluklarında görülen tedirginlik, yerinde duramama üzere belirtiler de DEHB ile karıştırılabilir.
Özgül Öğrenme Zahmeti ya da Zihinsel Gelisim gerilikleri de karışabilecek başka kıymetli durumlardır. Yalnızca okulda dikkat meseleleri varsa ve beraberinde okul başarısızlığı hikayesi varsa bu ihtimal akla gelmelidir; öğretmenler çocuğun öğrenme zorluklarına bağlı problemlerini sıklıkla “dikkat eksikliği” ile karıştırabilmektedirler.
Araştırmalara nazaran DEHB’nin anne-baba tavırlarının ve disiplin verme tekniklerinin direkt bir sonucu olmadığını göstermektedir.
Buna karşın tıpkı diyabet, böbrek yetmezliği ve öteki bozukluklardaolduğu üzere tedavinin başarısı ailenin ilgi ve takviyesi ile DEHB anne babanın terbiye yada hudut koyamamasiyla alakalı değildir zihinsel organik bir bozukluktur .Her hastalıkta olduğu üzere erken teşhis, semptomlar ve başetme mekanizmalarida bilinclenmek, önleyici sıhhat önlemlerini almak tedavinin süratli ve kalıcı tesirini sağlar.Yetiskinler olarak semptomlarından ötürü çocuğa acımak ya da cezalandırmak ,hastaliğını pekiştirici etiketler( zeki ,yaramaz, hudutlu, doğuşçu,temebel.. )kullanmak ilgi ve sevgi yerine daima tenkitlerde bulunmak dert yüklemek, çocuğu ilgiden yoksun bırakmak,istediginde! yardım etmemek hislerini ihmal ya da istismar ilaç ya da terapi sürecinin daha da uzamasina ileride ise içe kapanık, tasa antisosyal ,karşıt gelme bozukluklarına yol açabilmektedir.
Sonuç olarak DEHB tedavisine erken başlamak, semptomların ilerlemesini önlemek ve kişinin ömür kalitesini artırmak için değerlidir.
Kaynaklar:
1. Attention Deficit Hyperactivity Disorder A detailed booklet that describes the symptoms,
causes, and treatments, with information on getting help and coping, National Instute Of Mental
Health, 2003.
2. Castellanos FX, Lee PP, Sharp W ve ark., “Developmental Trajectories Of Brain Volume
Abnormalities İn Children And Adolescents With Attention Deficit Hyperactivity Disorder”, JAMA, 2002.
3. Durston S, Hulshoff Pol HE, Schnack HG ve ark., “Magnetic Resonance İmaging Of Boys With
Attention Deficit Hyperactivity Disorder And Their Unaffected Siblings”, J Am Acad Child Adolescpschieatry ,2004
