Türkiye’de yılladır tartışılan tapu harcı TBMM’nin gündemine taşınıyor. Gayrimenkul alım ve satımında ödenen bedelin yüksekliğinin TBMM’ye sunulacak ekonomi torba yasa teklifiyle tahlile kavuşturulması planlanıyor.
Gayrimenkul süreçleri için ödenecek harç meblağı belediyelerin belirlediği beyan bedeli üzerinden tespit ediliyor. Lakin belediyenin bedeli ile gayrimenkulün gerçek bedeli ortasında önemli farklar olabiliyor. Burada oluşacak kayıt dışılığın giderilmesiyle ilgili hususun torba yasa teklifinde yer alması planlanıyor. Üzerinde durulan düzenlemeye nazaran alıcı ve satıcıdan alınan tapu harç oranları düşürülecek.
TAPU HARCI NEDİR VE NEYE NAZARAN BELİRLENİR?
Milliyet gazetesinin haberine nazaran, tapu harçları beyan edilen paha üzerinden alınıyor. Beyan edilen kıymetin minimum fiyatı belediyenin rayiç bedelidir. Satışların belediye rayicinden değil, gerçek alım satım bedelinden gösterilmesi isteniyor. Harç oranı satış bedeli üzerinden binde 20 oranında alıcı ve satıcı üzerinden farklı ayrı alınıyor. Yani yüzde 2 alıcıdan, yüzde 2 satıcıdan, toplam yüzde 4 bir tapu harcı mevcut.
GERÇEK ALIM SATIM BEDELİNİ YANSITMAYANA PARA CEZASI
Tapu harçları ödenirken tarafların muahedesine bağlı olarak harcı yalnızca alıcı, satıcı yahut ikisi de ortak ödeyebiliyorlar. Alıcı ve satıcının cezalı bir süreç yapmaması için gerçek alım satım bedelini beyan etmeleri gerekiyor. Bu beyan edilecek pahanın emlak vergisinden düşük olmaması, minimum olarak bunun beyan edilmesi gerekiyor. Tapu sürecine temel pahanın gerçeği yansıtmaması durumunda, emlak vergi kıymetinden daha az bir bedel ödenmesi durumunda eksik ödenen harç yüzde 25 vergi cezası alıcı ve satıcıdan tahsil edilebiliyor. Eksik beyan edilerek bu harcın ziyanına neden olan bireyler kendileri bununla ilgili pişmanlık dilekçesi verebiliyorlar, bu durumda eksik beyanı tekrar ödeyebiliyorlar.
TAPU HARÇLARI DEVLET İÇİN GELİR KAPISI
Tapu dairelerinde önemli oranda süreç yapılıyor. Yılın birinci 8 aylık satış sayılarına baktığımızda 1 milyon 770 bin satış süreci gerçekleşti. Tapu harç gelirlerinin neredeyse 48 milyar TL’lik kısmı satışlardan geldi. Başka süreçlerden elde edilen karlar 2.5 milyar TL düzeyinde. Tapu harç gelirleri devletin kıymetli bir geliri. Birinci 8 ayda 50 milyar 536 milyon TL’lik bir tapu harcı geliri oldu. Burada gösterilen kıymetler aslında taşınmaz çeşitlerine nazaran farklı oranlarda düşük gözüküyor. Arsa ve toprakta gerçek satış bedeli ile tapuda gösterilen bedeller ortasında asgarî 20 kat düzeyinde bir fark var. Daire satışlarında bu fark 5 katın üzerinde. Kredili daire satışlarında yaklaşık 2.5 kat ölçeğinde diyebiliriz. Bizim burada gerçek kıymet kısmına muhtaçlığımız var.
DAHA EVVEL DENENMİŞTİ LAKİN…
Yapılması planlanan düzenleme daha evvel birkaç defa daha hayata geçirilmeye çalışılmıştı. Bunlardan bir tanesi tüm gayrimenkul satışlarında değerleme raporu zaruriliği getirilmesiydi. Yaklaşık 3.5 sene kadar evvel Meclis’ten geri döndü ve toplu bedel sistemi oluşturulamadı. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Stratejik Hareket Planı’nda farklı bir çalışma önerildi. Tapu ve Kadastro bilgi sistemine entegre bir gayrimenkul bedel bilgi merkezi kurulması önerilmişti. Bu gayrimenkul kıymet bilgi merkezi ile gayrimenkul paha değişimleri takip edilsin, tapu süreçlerinde gerçekleşen fiyatlar kaydedilsin, mahkemelerin uzman raporlarına bu altlık oluştursun ve gayrimenkulde alım satım bedelinin belirlenmesi ve vergilendirme sisteminde tapu harçları, emlak vergilerinin düzeltilmesinde bir altlık oluştursun halindeydi.
DEĞER BARIŞI TAHLİL OLUR MU?
Tapu ve kadastro mevzuatında, toplu değerleme yahut tekil değerleme yollarıyla harç gelirlerinin artırılması hedefleniyor. Tapuda vatandaşlar açısından inançlı para transfer sistemlerinin kullanılması açısından buna gereksinim var. Türkiye’de evvelce beri paha artış yararıyla ilgili değerli bir eza yaşanıyor. Burada bir bedel barışına muhtaçlık duyuluyor. Paha barışı gelmeden tapuda gerçek paha gösterilmesiyle ilgili imkana şimdi ulaşmamız mümkün değil. Tapu harçlarının yüksek oranı alıcı ve satıcılar için karmaşık bir durum oluşturuyor.
1 MİLYON TL’LİK SATIŞIN TAPU HARCI NE KADAR?
1 milyon TL üzerinden gösterilen bir satışta 20 bin TL alıcı ismine, 20 bin TL satıcı ismine olmak üzere toplamda 40 bin TL tapu harcı var. Buna yöresel katsayılara nazaran döner sermaye bedeli dediğimiz tapu süreçlerinin harcı olarak isimlendirilen bir bedel ek ediliyor. Bu bedel kentlere nazaran değişen bir katsayıya sahip.
SEKTÖRÜN BEKLENTİSİ YÜZDE 2
Gayrimenkul uzmanları bölümde gerçek pahanın beyan edilmesini sağlamak için yapılacakların başında tapu harcının yüzde 1 düzeylerine çekilmesini sayıyor. Bir düzenlemeyle tapu harcı alıcı ve satıcının toplamda yüzde 2 ödemesi halinde değiştirilmesi talep ediliyor. Bununla birlikte gayrimenkul satışlarında bir müddetliğine beyan affı getirilmesi de gayrimenkulde gerçek bedel konusuna kesimin beklentileri ortasında.
