Ontario, Kanada’dan 12 yaşındaki bir sekizinci sınıf öğrencisi, Antik Yunan bilgesi Arşimed tarafından tasarlanan “ölüm ışınının” sahiden işe yarayabileceğini kanıtlayarak uzun müddettir devam eden tarihi bir tartışmanın çözümlenmesine yardımcı oldu.
Tarihte, düşman gemilerini yakmak için Güneş ışınlarını kullandığı tez edilen silahın, ölümcül sonuçlar doğuracak formda Roma Donanması’na karşı kullanıldığı anlatılıyor. Lakin araştırmacılar bu antik düzeneğin hakikaten var olup olmadığını şimdi belirleyemediler.
12 yaşındaki Brenden Sener, bu sorunun tahliline yardımcı olmak için anlatılan düzeneğin küçültülmüş bir sürümünü yaptı ve sonunda konseptin işe yaradığı ve savaşta makul bir halde kullanılabileceği sonucuna vardı. Orjinal mevt ışınının, MÖ 213’ten 212’ye kadar süren Siraküza Kuşatması sırasında işgalci Romalılara karşı kullanıldığı söyleniyor. Anlatılana nazaran, savaş gemileri Sicilya adasında bulunan Helenistik kentte ilerlerken, lokal savunucular düşmanı uzakta tutmaya yardımcı olmak için Arşimet’in icatlarını kullandılar.
Yunan tarihçi Lucian’ın kaynaklarına nazaran Arşimet, Güneş ışınlarını düşman gemilerine odaklamak ve onların alev almasına neden olmak için Siraküza körfezi boyunca aynalar yerleştirmişti. Ortalarında ünlü Fransız filozof René Descartes’ın da bulunduğu kimi akademisyenler bu fikri yalnızca kurgu olarak nitelendirirken, başkaları silahı makul bir muvaffakiyetle yine geliştirmeye çalıştı. Örneğin 2005 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) bir takım, Arşimed’in dizaynının bir gemiyi sırf 11 dakikada ateşe verebileceğini buldu.
Ancak yakacak bir gemiye sahip olmayan genç Sener, bir dizi içbükey ayna ve LED masa lambaları kullanarak antik vefat ışınının bir masa üstü versiyonunu oluşturmayı tercih etti. Çalışmasına 50 watt’lık bir ısı kaynağını bir karton modülü üzerine odaklamak için reflektörler kullanıldığında, amacın sıcaklığının, toplam üç aynaya kadar her bir ek ayna ile yaklaşık 2°C yükseltilebildiğini buldu. Dördüncü bir aynanın eklenmesi ise 8°C’lik büyük bir sıcaklık artışına neden oldu.
Deneyi 100 watt’lık bir lamba kullanarak tekrarladığında, “3 aynaya kadar her bir aynadaki sıcaklık değişiminin 4°C ve 4’üncü aynada 10°C olduğunu” buldu.
Genç çalışma muharriri, “Deneysel bulgularıma dayanarak, MIT kümesiyle birebir fikirdeyim ve gereğince güçlü bir ısı kaynağı ve daha büyük, hepsi kusursuz bir açıyla odaklanmış birden fazla aynayla gemileri yakmanın mümkün olabileceğine inanıyorum” diye yazıyor ve devam ediyor: “Ölüm Işını’nın antik Siraküza’daki kullanımına ait tarihî açıklamalar makuldür, lakin Antik Filozofların kitaplarında kaydedilenlerin dışında Arşimet Mevt Işını’na dair hiçbir arkeolojik ispat bulunamadı.”
Sener, eforlarından ötürü Matthews Hall Yıllık Bilim Fuarı Altın Madalyası, Fizikî Bilimler Thames Vadisi Bilim ve Mühendislik Fuarı Altın Madalyası ve Çocukların Bilim ve Teknolojiye İlgilerine İlham Verme kısmında Londra Halk Kütüphanesi Ödülü’ne layık görüldü.
