Neandertallerin yaptığı taş aletlerde bulunan bir tıp karmaşık yapıştırıcı, araştırmacılara soyu tükenmiş bu insan çeşidinin zekasına dair yeni bilgiler sağladı. Bitüm ve aşı boyası karışımından yapılan çok bileşenli yapıştırıcı, Afrika’daki birinci Homo sapiensler tarafından kullanılan yapıştırıcıya benziyor ve bu da eski kuzenlerimizin kendi atalarımızla misal seviyede bilişe sahip olabileceğini gösteriyor.
Erken çağdaş beşerler üzere Neandertallerin de taş bıçakları tahta saplara tutturmak için huş ağacı ziftini bir çeşit yapıştırıcı olarak kullandıkları biliniyor. Lakin şimdiye kadar aşı boyası içeren daha gelişmiş karışımların yalnızca kendi cetlerimiz tarafından kullanıldığı düşünülüyordu.
Adını büyük ölçüde Orta Paleolitik Neandertallerle ilişkilendirilen Mousterian teknolojik kompleksine veren, Fransa’daki ikonik Le Moustier bölgesinde bulunan 40.000 yıllık taş aletlerin yeni bir tahlili bu bakış açısını değiştiriyor. Neandertaller tarafından yapılan beş alet üzerindeki renkli kalıntıların kimyasal tahlilleri, hem goetit aşı boyası hem de ham petrolün bir bileşeni olan bitümün izlerini ortaya çıkardı.
Çalışma müellifi Patrick Schmidt, yaptığı açıklamada, “Aşı boyası içeriğinin yüzde 50’den fazla olmasına şaşırdık” dedi ve devam etti: “Bunun nedeni, havayla kurutulmuş bitümün yapıştırıcı olarak değiştirilmeden kullanılabilmesine karşın, bu kadar büyük oranlarda toprak boyası eklendiğinde yapışkan özelliklerini kaybetmesidir.”
Araştırmacılar bu nedenle karışımın aletlere sap yapıştırmak için uygun olmadığı lakin farklı bir fonksiyona sahip olabileceği sonucuna vardı. Örneğin, Afrikalı Homo sapiens ortasında aşı boyası içeren yapıştırıcılar bazen taş aletlerde tutacak olarak kullanılarak sap muhtaçlığını ortadan kaldırıyor ve alet ile kullanıcının eli ortasında direkt temas noktası misyonu görüyordu.
Çalışmanın müellifleri, bu karışımın Le Moustier Neandertalleri tarafından nasıl kullanılmış olabileceğini araştırmak için taş aletler ve antik yapıştırıcıların farklı formülasyonlarını kullanarak kendi deneylerini gerçekleştirdiler. Saf bitümden yapılmış tutacakları kullanırken, unsurun “elde çıkarılması sıkıntı yapışkan lekeler” bıraktığını buldular. Fakat yüzde 55 oranında goetit toprak boyası içeren karışımlar “daha katı bir his veriyor ve dokunulduğunda yapışkan olmuyor.”
Araştırmacılar, “Böyle bir tutacağı tutarken kullananın ellerine hiçbir bitüm yapışmaz” diye yazıyor ve devam ediyor: “Dolayısıyla, yüksek toprak boyası ölçüsünü taze bitümle karıştırmak, bu cins kompozit aletler için bir avantaj sunuyor.”
Çalışmanın müellifleri, bu bulgulara dayanarak Neandertallerin bu karışımı, bir taş alet üzerindeki tutuşunu artıracak kadar yapışkan olduğu, fakat ellerine yapışacak kadar yapışkan olmadığı için kullandığı sonucuna varıyor.
Çalışma müellifi Radu Iovita, “Bu şaşırtan derecede yeterli korunmuş aletler, Afrika’daki erken çağdaş beşerler tarafından yapılan alet örneklerine genel olarak benzeyen bir teknik tahlil sergiliyor, lakin tam tanım, Neandertal’in el aletleri için kulp üretimi ‘türevini’ yansıtıyor” diyor.
Le Moustier’e en yakın bitüm kaynağının yaklaşık 200 kilometre güneydeki bir petrol alanı olduğu, aşı boyasının ise antik alanın yaklaşık 50 kilometre kuzeyindeki bir goetit çıkıntısından toplandığı düşünüldüğünde bu yenilik daha da etkileyici hale geliyor.
Araştırmanın müelliflerine nazaran, bu iki bileşenin belli bir gaye için bir ortaya getirilmesi, “ileriye dönük planlama ve hayal gücü üzere bilişsel süreçleri ima ediyordu.” Schmidt, “Bileşik yapıştırıcıların, günümüzde hala faal olan çağdaş bilişsel süreçlerin birinci sözleri ortasında olduğu düşünülmektedir” dedi ve ekledi: “Çalışmamız, Afrika’daki erken Homo sapienslerin ve Avrupa’daki Neandertallerin benzeri niyet kalıplarına sahip olduğunu gösteriyor. Yani düşündüğümüzden çok daha zekilerdi.”
Çalışma Science Advances mecmuasında yayınlandı.