Dünyada sağ elini kullanan insanların sayısı çoğunlukta ve kadınlar arasında bu oran daha da fazla. Peki nasıl oldu da nüfusun neredeyse yarısının gömleğini baskın olmayan elini kullanarak iliklemek zorunda kaldığı bir duruma geldik? Neden kadın ve erkek giysilerinde düğmeler farklı taraflara yerleştiriliyor?
Cevap, gömlek düğmelerinin kendisi kadar eski gibi görünüyor. Sıkça tekrarlanan bir teoriye göre erkekler, modern zamanlarda sıkça olduğu gibi, kendilerini bir kılıç dövüşüne kaptırmaları ihtimaline karşı düğmelerini sağ tarafta ilikliyorlardı.
A Gentleman’s Wardrobe kitabının yazarı Paul Keers, The Guardian’a yaptığı açıklamada, “Bir centilmenin kılıcı her zaman sol tarafa takılırdı, böylece sağ elle çekilebilirdi” dedi ve devam etti: “Eğer bir ceket sağdan sola iliklenirse, kılıcın kabzası çekildiğinde ceketin açıklığına takılabilirdi, bu nedenle ciddi bir kılıç ustası soldan sağa iliklenen bir tunik talep ederdi. Erkeksi bir yaşam tarzının göstergesi olarak bu gelenek daha sonra diğer erkek giyim eşyalarına da yayıldı.”
Erkekler tamam, peki ya kadınlar?
Bu, erkeklerin düğmelerinin neden sağda olduğunu açıklayabilir, ancak neden kadınlar için diğer tarafta olması için çaba sarf ediliyor? Bu konuda net bir açıklama yok ama değişik teoriler var.
Birçok tarihçi tarafından desteklenen teorilerden biri, kadınların giyinirken başkalarından kolayca yardım alabilmeleri için kadın kıyafetlerinde düğmelerin sola dikildiğini söylüyor. Saraylardaki prenseslerin nedimeleri tarafından giydirildiğini unutmayalım.
Kadın bluz markası Elizabeth & Clarke’ın kurucusu Melanie M. Moore Today’e verdiği demeçte, “13. yüzyılda düğmeler icat edildiğinde, çoğu yeni teknoloji gibi çok pahalıydılar,” dedi ve ekledi: “O zamanlar varlıklı kadınlar kendi başlarına giyinmezlerdi – bunu hizmetçileri yapardı. Çoğu insan sağ elini kullandığı için, bu durum karşınızda duran birinin elbisenizi iliklemesini kolaylaştırıyordu.”
Bu durum muhtemelen bir zenginlik işaretine dönüştü; düğmelerin yanlış tarafta olması, kendi başınıza giyinmeyecek kadar zengin olduğunuzu gösteriyordu.
Bir başka teoriye göre, zengin kadınlar ata yan binme eğiliminde olduklarından kadınların gömleklerinin düğmeleri o tarafta iliklenir ve düğmelerin ters tarafta olması gömleklerinin içine soğuk hava girmesini engellerdi.
Erkeklerin her an kılıç dövüşüne hazırlıklı olma ihtiyacını hissetmeyi bırakması ve zenginlerin ata yan binmeyi bırakıp (muhtemelen) kendi başlarına giyinmeye başlamasının ardından bu geleneğin neden devam ettiğini bilmiyoruz. Bu aslında sadece bir alışkanlığın devamı gibi görünüyor.