Bir beyin devresini haritalandıran yeni bir çalışma sayesinde, bilim dünyasının Alice Mükemmeller Diyarında sendromu olarak bilinen gizemli ve az bir bozukluk hakkındaki bilgisi biraz daha netleşti. Ön baskı olarak yayınlanan ve şimdi hakem değerlendirmesinden geçmemiş olan araştırma, biri beden algısıyla, başkası ise süreç boyutu ve ölçeğiyle ilgili iki farklı beyin bölgesini kapsayan bir ağ tanımladı.
Lewis Carroll’un Alice Mükemmeller Diyarında isimli kitabın kahramanı Alice, beyaz bir tavşanı takip ederek Mükemmeller Diyarı’nın garip dünyasına ulaşıyor. Burada Cheshire Kedisi’nden, başının kesilmesine sevinen Kupa Kraliçesi’ne kadar bir dizi ikonik karakterle tanışıyor, lakin bunların hepsinden evvel, “Beni iç” etiketli kuşkulu bir sıvı şişesiyle karşılaşıyor. Takdir edilesi bir kendini müdafaa içgüdüsü yoksunluğu ile bunu yapıyor ve kendini anında inanılmaz bir boyuta küçülürken buluyor.
Alice Mükemmeller Diyarında sendromu nedir?
Alice Mükemmeller Diyarında sendromuna (AIWS) ismini veren de kitaptaki bu olaylar. Bu, son ön baskının müelliflerine nazaran tıp literatüründe sırf 170 civarında hadisenin tanımlandığı az bir durum.
AIWS’li şahıslar, birden fazla vakit kendi beden kısımlarını, oburlarının bedenlerini yahut objeleri çok büyük yahut çok küçük olarak algıladıklarını bildiriyorlar. Son yıllarda birtakım araştırmacılar, AIWS’nin kapsamını, insanların vaktin olması gerekenden daha süratli aktığını hissetmesine neden olan takisensi üzere başka algı bozukluklarını da kapsayacak biçimde genişletilmesi tarafında davetler yaptı.
Ön baskıdaki araştırmanın müellifleri tarafından açıkladığı üzere, alışılmadık semptomlar ve düzgün belgelenmiş hadiselerin sayısı çok az olduğundan ötürü, AIWS’nin nedenini belirlemek pek kolay değil. AIWS çeşitli hallerde halüsinasyon, aldatıcı bir yanlış algılama yahut beden temsiliyle ilgili çoklu duyusal entegrasyon bozukluğu olarak sınıflandırıldı. Bu durumun en yaygın tetikleyicisi migren olsa da, birtakım hadiselerde beyin hasarı ve tümörler de kelam konusu olabiliyor.
Çeşitli beyin bölgelerinde AIWS’ye bağlı beyin hasarı da rapor edilebiliyor. Çalışmanın muharrirleri, bunu manalandırmak için, tamamı daha evvel tıbbi literatürde belgelenen hadiselerden AIWS’li 37 kişinin beyin taramaları üzerinde lezyon ağı haritalaması ismi verilen bir teknik uyguladılar.
Ekip, bu taramaları 1.000 sağlıklı şahıstan ve 25 farklı nöropsikiyatrik bozuklukla alakalı 1.073 lezyondan alınan datalarla karşılaştırdı. Birey bazında AIWS beyin lezyonlarının pozisyonları farklılık gösterse de yüzde 85’inden fazlasının, sağ ekstrastriat beden alanı (EBA) ve sol alt parietal lob (IPL) olmak üzere iki spesifik merkeze bağlı olduğunu keşfedildi.
Sağ EBA, beynin daha büyük görsel sürece alanının bir kesimidir ve bir vücudu yahut onun modüllerini gözlemlediğimizde etkinleşirken, bir şeyin boyutunu belirlemeye çalıştığımızda ise sol IPL devreye giriyor. Bu yüzden bu iki bölgenin, insanların beden kesimlerinin olağandışı derecede küçük yahut büyük görünmesine neden olan bir bozuklukla ilgili olması hayli mantıklı görülebilir.
Yazarların makalede açıkladıkları üzere, “bu temas modeli, başka nöropsikiyatrik bozukluklara neden olan lezyonlarla karşılaştırıldığında AIWS’ye hastı ve öbür etiyolojilerden gelen AIWS hastalarındaki nörogörüntüleme bulgularıyla uyumluydu.”
New Scientist ile görüşen ve çalışmada direkt yer almayan nöropsikolog Joel Frank, örneklem büyüklüğünün küçük olduğunu lakin kullanılan yolların umut verici olduğunu belirtti. Frank, “Beyindeki alakalı bölgeleri belirleyerek daha kesin teşhis araçları geliştirilebilir” dedi.
Harici hakem değerlendirmesine tabi olmayan ön baskı medRxiv üzerinde yayınlandı.