Doğal Hayatı Muhafaza Vakfı’nın (WWF) Yaşayan Gezegen Raporu’na nazaran insan faaliyetleri, yalnızca 50 yılda yaban hayatı popülasyonlarının ortalama büyüklüğünde “felaket” bir düşüşe katkıda bulundu. Her iki yılda bir yayınlanan raporun yeni sürümü, Londra Zooloji Derneği tarafından geliştirilen ve 1970’ten 2020’ye kadar 5.495 omurgalı tipinde yaklaşık 35.000 popülasyonu izleyen Yaşayan Gezegen Endeksi’nin yardımıyla dünyanın biyolojik çeşitliliğinin durumunu ayrıntılı bir formda inceliyor.
Rapora nazaran, izlenen yaban hayatı popülasyonlarının ortalama büyüklüğü %73 oranında azaldı. Lakin, çalışma muharrirleri bu istatistiğin gerçekte ne manaya geldiğini anlamanın kıymetli olduğunu belirtiyorlar. Araştırmacılar, bunun kaybolan çeşitleri yahut popülasyonları göstermediğini, bunun yerine omurgalı nüfuslarının ne kadar küçüldüğünü gösterdiğini vurguluyor. En önemli düşüşler ortasında tatlı su popülasyonları (%85), akabinde kara hayvanları (%69) ve akabinde deniz hayvanları (%56) bulunuyor. Bu eğilimlerin sebepleri ortasında çok sayıda faktör bulunsa da, temel olarak habitat bozulması, çok sömürü, istilacı tipler, hastalık ve iklim değişikliği üzere öne çıkan birtakım ögeler bulunuyor.
Amazon yağmur ormanlarında büyük düşüş
Elbette bu nüfus düşüşü Dünya’nın her yerinde birebir tesire sahip değil ve gezegenin en fazla biyolojik çeşitliliğe sahip bölgelerinden kimilerinin en çok etkilenen bölgeler olduğu görülüyor. Örneğin, Amazon yağmur ormanları dahil olmak üzere Latin Amerika ve Karayipler’deki omurgalı hayvan popülasyonları 1970’ten bu yana göreli bollukta %95’lik bir düşüş gördü. Biyolojik çeşitliliğin bir öteki güçlü merkezi olan Afrika’daki yaban hayatı popülasyonlarında da ortalama %76 civarında bir düşüş görüldü.
Kuzey Amerika ve Avrupa’da düşüşler daha az şiddetliydi, lakin bunun, bu bölgelerdeki çevresel tesirlerin dünyanın öteki bölgelerine “ihraç edilmesinin” bir yansıması olması mümkün. Ayrıyeten, Yaşayan Gezegen Endeksi Projesi ortak yöneticisi Valentina Marconi, bu bölgelerin 1970’lerde aslında hayat alanı bozulmasından önemli bir halde etkilenmiş olduğunu belirtiyor.
Neyse ki raporun tamamı makûs haberle dolu değil ve son on yıllarda sabit kalan yahut hatta büyüyen birkaç yaban hayatı popülasyonu da var. Örneğin, Doğu Afrika’nın Virunga dağlarındaki bir dağ gorilleri alt popülasyonu 2010 ile 2016 ortasında her yıl %3 oranında artış yaşarken, Orta Avrupa’nın bizon popülasyonları 1970 ile 2020 ortasında sıfırdan 6.800’e fırladı.
Ancak bu birkaç yeterli haberin dışında, rapor, Dünya gezegeninin yaban hayatı popülasyonları için epey kasvetli bir fotoğraf çiziyor.