Yapay zeka, şirketlerin rekabet gücünü belirleyen en değerli faktörlerden biri haline gelmiş durumda. Yapay zekanın yaygınlaşması, teknolojik gelişmelerin suratını da artırırken, data iktisadına de katkıda bulunuyor.
Veri iktisadı, dünya çapında süratle büyüyen bir bölüm. Avrupa Komitesi’nin iddialarına nazaran, AB’nin data iktisadının 2025 yılında 829 milyar Euro kıymetine ulaşacağı ve bölgesel GSYİH’nın %2 ila %6’sını oluşturacağı belirtiliyor. Bu, bilginin iktisatta ne kadar büyük bir yer tuttuğunun göstergesi.
Ayrıca, Avrupa Data Pazarı Raporu’na nazaran de veri pazaryerleri 2025 yılına kadar global iktisada 150 milyar dolarlık bir katkı sağlayacak. Türkiye’de de bilgi iktisadının gelişimi süratle devam ediyor. Ülkemizdeki data pazaryerlerinin gelişimi, bilgi odaklı iş modellerinin yaygınlaşmasıyla daha da ivme kazanıyor. 2022-2027 yılları ortasında Türkiye’de bilgi merkezlerine yapılan yatırımların 365 milyon doların üzerinde bir büyüme göstermesi bekleniyor.
Yapay zekanın yaygınlaşması, teknolojik gelişmelerin suratını artırırken, Galaksiya CEO’su ve bilgi pazaryeri olan deepin Kurucusu Fazilet Eser Ekinci, çabucak her alanda geliştirilmekte olan yapay zeka tahlillerinin en kıymetli gereksiniminin, hatta temel yakıtının data olduğunu belirterek şunları söylüyor:
“Ulusal pazarda yerli teşebbüslerin, kurumsalların varlıklarını koruyabilmeleri ve egemenliklerini kurabilmeleri için data pazaryerlerinin kurulması kural. Yapay zeka bilgi odaklı iş modelleri ve bilgi pazaryerlerinin oluşturulması ile Türkiye dijital dünya sahnesindeki aktörler ortasında yerini alabilir. Avrupa Birliği bu gerçeğin farkında… Data iktisadının ehemmiyetini kavrayarak yasal düzenlemelere gidiyor, data pazaryerleri kuruyor. Biz de bu mevzunun öncüsü olarak Türkiye’nin birinci data pazaryerini, deepin’i kurduk. Türkiye’deki değerli data sağlayıcılarını bir ortaya getirerek, dala özel yapay zeka tahlillerinin global ölçekte rekabet edebilmelerini sağlayacağız.”
Veriden para kazanma oranı 2023’te 25,4 milyar Euro
Veri iktisadının kritik bir modülü olan yapay zeka geleceğin iş modellerini şekillendiriyor. IDC’nin raporuna nazaran, üretici yapay zekanın 2027 yılına kadar tüm yapay zekanın %30’unu oluşturacağı öngörülüyor. Bu da yapay zekanın bilgi iktisadına olan katkısının giderek artacağını gösteriyor. Öte yandan, 2023 yılında bilgiden para kazanma oranı 2022’ye nazaran %20.6 oranında artarak 25.4 milyar Euro’ya ulaştı. Bu artış, bilgi pazarının kendisinden çok daha süratli gerçekleşti. 2025 yılından itibaren yıllık %4.1 bileşik büyüme oranı ile bu sayının 2030 yılında 42,3 milyar Euro’ya ulaşması bekleniyor.
270 milyar Euro ek GSYİH yaratması bekleniyor
Avrupa Birliği, bilgi iktisadının inançlı ve adil bir biçimde gelişimini sağlamak hedefiyle Veri Act ve AI Act üzere yasal düzenlemeler getirdi. Bunun yanı sıra, IDSA (International Veri Space Association) isminde bir birlik oluşturarak, kurum ve kuruluşlar ortasında inançlı, faal data paylaşımına imkan tanıyacak teknik protokolleri belirledi. AB’nin bu düzenlemelerle data ticaretine olan itimadı artırmayı ve bilgi iktisadının büyümesini hızlandırmayı hedeflediği belirtiliyor. Avrupa Komitesi, Avrupa endüstriyel bilgilerinin yaklaşık %80’inin kullanılmadığını ve düzenlemenin 2028’e kadar 270 milyar Euro ek GSYİH yaratacağı kestirim ediyor.
Erdem Eser Ekinci bu durumu şöyle pahalandırıyor:
“AB, verisine sahip çıkma konusuna öncelik verdi ve bilgi kanunları çıkararak geleceğini kurtarmayı planladı. Makine öğrenmesi tekniklerinde olgunlaşmak için yapay zeka fabrikaları kuruyor. Kurumsal firmalar, her yıl kendi verisini satarak duran datadan gelir elde ediyorlar. Biz de global yapay zeka firmalarına tüm ulusal pazarımızı kaptırmamak, rekabette ayakta kalabilmek için bilgimize sahip çıkmalıyız. Bilgi iktisadına yatırım yapmamız kural.
Türkiye’nin birinci data pazaryerini deepin’i kurduk ve herkesi iş birliğine çağırıyoruz. Bilgi iktisadının süratle büyüdüğü bu periyotta, yapay zeka fabrikalarının ve bilgi pazaryerlerinin değeri de her geçen gün artıyor. Bilgi odaklı iş modellerine yapılacak yatırımlar son derece kıymetli. Türkiye’nin bir data haritası çıkarılmalıdır. Bu bilginin hareketi ve erişimi denetim altına alınmalı ki kendi bilgimize sahip olalım. Böylelikle global yapay zeka firmalarıyla rekabet edebilir ve ulusal güvenliğimizi sağlayabiliriz.”