Enerjiyi kullanmayı öğrendiğimizden birinci andan, fizik kanunlarını ihlal ettiğini anladığımız ana kadar beşerler daima hareket eden bir makine tasarlamanın hayalini kurdular. Sürekli hareket makineler, bir sefer çalıştırıldığında teorik olarak kendilerine rastgele bir ek güç eklemeden, kendi güçlerini üreterek sonsuza kadar hareket halinde kalabilen aygıtlar olarak tanımlanıyor.
Pek çok kişi bu türlü bir makine geliştirmeye çalıştı ancak hiçbiri başarılı olamadı. Bu türlü bir aygıtın birinci dizaynları ortasında Villard de Honnecourt’un Perpetuum Mobile’ı da yer alıyor. 1225 ile 1235 yılları ortasında önerilen bu aygıtın, üzerine takılan tartılar sayesinde tekerleğin hareketini sürdürmesi gerekiyordu. Villard, “uzun vakittir ustalar çarkın kendi kendine nasıl dönebileceğini tartışıyorlardı” diye yazdı ve ekledi: “Sabit sayıda tokmakla ya da cıvayla bunu nasıl yapabileceğiniz işte burada.”
Elbette bu dizayndaki sorun, tokmakları bir yayın üst noktasına kaldırmak için gereken kuvvetin, öteki tarafa düşen tokmaklardan elde edilen tekerlek karından daha fazla olmasıydı. Bu yüzden bu türlü bir sistem, sonsuza kadar ücretsiz güç sağlamak yerine, sisteme ek güç (büyük bir itme yahut kaldırma gücü) sağlanmadığı takdirde çok kısa bir müddette hareket etmeyi durduruyordu.
Bu çeşit makineler, Newton’un fizik maddeleri tarafından devre dışı bırakılmadan çok evvel bile içgüdüsel olarak saçma bulunarak bir kenara atılmıştı.
Leonardo da Vinci‘nin bu cins aygıtlar yapmaya çalışanlardan bahsederken “Ah, siz daima hareket peşinde koşanlar, kaç tane boş hayalin peşine düştünüz?” dediği söyleniyor. Vinci kelamlarına şöyle devam ediyor: “Gidin ve simyacıların yanında yerinizi alın.”
Ancak Da Vinci, her iki tarafta da yer almakla suçlanabilir. Da Vinci’nin de not defterinde – yukarıda gördüğünüz de dahil olmak üzere – birkaç farklı daima hareket makinesi tasarımı bulunuyordu (ancak bunların sahiden işe yarayacağını düşünmediğini gösteren diğer ispatlar da var). Hatta bu dizaynların ortasında üstte bahsi geçen yüklü tekerleğe benzeyenler de yer alıyordu.
Termodinamiğin birinci ve ikinci yasası
Sürekli hareket makineleri termodinamiğin birinci ve ikinci maddelerini ihlal edeceği için çalışmıyor. Birinci yasa, gücün yoktan yaratılamayacağını ya da yok edilemeyeceğini, sırf biçiminin değiştirilebileceğini belirtir ve temel olarak bu, harcadığınızdan daha fazla güç üretemeyeceğiniz manasına gelir. Bu yasa, güç üretmek için daima hareket makinesi kullanmayı uman herkesin arayışının sonuçsuz kalacağı manasına geliyor.
Eğer bir aygıtın sonsuza kadar kendi kendine dönmesini istiyorsanız da, izole bir sistemin entropisinin vakitle arttığını ve ısının her vakit daha sıcak bölgelerden daha soğuk bölgelere “yokuş aşağı” aktığını belirten ikinci yasa nedeniyle pek başarılı olamayacaksınız. Bu yasa, pratik manada, güç aktarılıp dönüştürüldükçe, bu gücün bir kısmının örneğin sürtünme sebebiyle ısı kaybı yoluyla yayıldığını ve “boşa gittiğini” anlatır. Makine kendi etrafında dönerken, sistem ısı ve sürtünme yoluyla güç kaybedecek ve en uygun tasarlanmış “sürekli hareket makinesinin” bile çabucak olmasa da gelecekte bir gün durmasına neden olacaktır.
Ancak tüm bunlar, insanların uzun yıllardır makineleri icat etmiş üzere davranmadıkları manasına gelmiyor. Hatta bunun sonucu olarak patent ofisleri artık daima hareket makinelere ait tezleri kabul etmiyor.
Royal Society’de bulunan “sürekli hareket makinesinin” eğlenceli bir örneği, bilim insanı David Jones tarafından “Daedalus” takma ismi altında tasarlandı. Bu tekerlek onlarca yıldır hareket ediyor, fakat orta sıra açıklanmayan ayarlamalar yapılması gerekiyor. Jones’un cümbüş gayeli yaptığı makine elbette fizik maddelerini ihlal ediyor üzere gözüküyor. Muhtemelen tekerleğin jant telleri üzerindeki kara kutuların yahut altındaki borular ve kutuların içinde gizlenmiş olan birtakım bâtın sistemlerin, tekerleğin hareket etmesi için ek güç sağladığı varsayım edilebilir. Fakat gerçek yol kapalı tutuluyor ve en az yirmi beş yıl daha açıklanmayacak.
Cihazı barındıran Royal Society’den Virginia Mills, 2018 yılındaki bir yazısında “Birçok kişi Daedalus’un daima hareket makinelerinin bâtın işleyişini anlamaya çalıştı. Lakin şimdiye kadar sırf bir kişinin onun tasarımcısına hakikat yanıtı verebildiğini duydum” diyor.