Şangay’da yapılan yeni bir araştırma, çocuklukta yahut genç yetişkinlikte bir kardeşin ölmesinin kalp sıhhati üzerinde nitekim olumsuz tesirler yaratabileceğini, birinci kayıptan onlarca yıl sonra bile kalp-damar hastalığı riskini artırabileceğini öne sürüyor.
Bu hafta yayınlanan araştırmada, “Kardeşlik bağlantısı hayattaki en uzun ve en samimi ilgidir; çocukluk ve ergenlik periyodunda birbirlerinin gelişimi üzerinde eşsiz ve derin bir tesir yaratır” diye belirtiliyor. Araştırma makalesi şöyle devam ediyor: “Daha evvelki araştırmalar, bir kardeşin kaybının son derece travmatik bir olay olduğunu ve başka aile üyelerinin kaybından daha yıkıcı olabileceğini ileri sürmüştü.”
Bu kadar derin bir kaybın fizikî sıhhati berbat istikamette etkilemesi mantıklı. Kulağa tahminen tuhaf gelebilir lakin bilhassa çocukluk ve ergenlik devrindeki travmatik tecrübelerin, kişinin mide-bağırsak problemleri, kanserler, otoimmün bozukluklar, dermatolojik hastalıklar ve ayrıyeten akıl hastalıkları üzere hastalıklara yakalanma riskini artırdığı bilinen bir gerçek Varsayım edebileceğiniz üzere, kardiyovasküler hastalıklar da bu listenin içerisinde yer alıyor. Diğer bir deyişle, hakikaten sözün tam manasıyla kalp kırılmasından ötürü ölmek mümkün.
Ancak kardeş kaybının hayat uzunluğu kalp sıhhatinizi tam olarak ne kadar dramatik etkileyeceği, yeni çalışmadaki araştırmacıların yanıt bulamadığı bir soruydu. Bu nedenle, iki milyondan fazla iştirakçiden (1978 ile 2018 yılları ortasında Danimarka’da doğan tüm bireylerden) elde edilen dataları kullanarak, bu sorunu kendileri çözmeye karar verdiler.
Sonuçlar şaşırtan olmasa da çarpıcıydı: “Kardeş kaybı dışında yasın tesirini inceleyen evvelki çalışmalarla uyumlu olarak, kardeşini kaybeden yaslılarda kalp yetmezliği, MI (miyokard enfarktüsü), İKH (iskemik kalp hastalığı), pulmoner emboli ve serebrovasküler hastalık riskinin yüzde 34 ila yüzde 66 ortasında daha yüksek olduğunu gözlemledik.”
Yazarlar, “Çalışmamız, ikizini yahut küçük kardeşini kaybeden iştirakçiler ortasında, büyük kardeşini kaybedenlere kıyasla daha güçlü bir ilgi gözlemledi” diyor ve devam ediyor: “Hayatta kalan büyük yahut ikiz kardeşler daha ağır bir acı yaşayabilir, bu da potansiyel olarak alışılmadık psikofizyolojik durumlara ve olağandışı kardiyovasküler sıhhat sonuçlarına yol açabilir.”
Riskteki artış kardeş kaybından onlarca yıl sonra bile devam etse de (kalp-damar hastalıklarının ortalama başlangıç yaşı 23 civarındaydı) bu oran, yastan sonraki birinci yıl içinde açık orta en yüksek düzeydeydi. Araştırmacılar bunun bedenin travma sonrası gerilime verdiği reaksiyonla ilgili olabileceğini öne sürdü. Bu reaksiyonun bir kesimi olarak, kardiyovasküler sisteminize pompalanan savaş ya da kaç hormonlarının ölçüsü artar, kalbinizin yükünü artar ve temel olarak daha süratli yıpranmasına sebep olur.
Ancak potansiyel olarak öbür faktörler de bulunuyor. TSSB ile kalp sıhhati ortasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmacılar çoklukla davranışın bir değişken olarak rolüne dikkat çekecektir. Basitçe söylemek gerekirse, psikolojik stres, çok sigara yahut alkol tüketimi üzere şeyleri yapma yahut antrenman, terapi yahut ilaç rejimlerine ayak uyduramama olasılığınızı artırır ve bunlar da kalp krizini engellemeye yardımcı olmaz. Muharrirler, “çok sayıda değerli baş karıştırıcı faktöre nazaran ayarlamalar yapmış olsak da, kardeş çiftler ortasındaki çevresel ve genetik faktörler de dahil olmak üzere, ölçülemeyen değişkenlerden kaynaklanan kalıcı baş karıştırıcı potansiyel büsbütün göz arkası edilemez” diye yazıyor.
Ayrıca muharrirler, bilgilerin kaynağı olan Danimarka’nın son derece yeterli gelişmiş bir üniversal sıhhat sistemine sahip olması nedeniyle sonuçların kimi ülkelerde geçerli olmayabileceği konusunda uyarıyorlar.
Ancak genel olarak bakıldığında, bir kardeşin erken yaşta kaybedilmesinin, sözün tam manasıyla kalbinizi kırabildiği açık bir formda görünüyor.
Makale JAMA Network Open mecmuasında yayınlandı.
