Petrolün Dünya’daki “yaşamına” yaklaşık 360 milyon yıl önce başladığı söylenebilir. Otomobillerin ölmüş dinozorlardan güç aldığı imgesi popüler olsa da, aslında daha da eski olan alg ve planktonlardan oluşur. Ama petrolün benzine dönüşme süreci farklı bir hikayedir. Peki ama benzinin bir son kullanma tarihi var mı? Benzin, durduğu yerde bozulur mu?
The Last of Us veya Mad Max gibi pek çok kıyamet sonrası kurgu dünyalarda yıllar boyunca ve hatta on yıllar boyunca beklemesine rağmen benzinin kullanılabilir olduğunu görüyoruz. Ama gerçekte durum biraz daha farklı. Kısa bir süre önce Popular Mechanics üzerinde bir makale yazan Matt Crisara, benzinin bir raf ömrü olduğunu belirterek, doğru depolama ile ömrü uzatılabilse de, aracınızın deposunda kullanılmadan bırakıldığında dört hafta kadar kısa bir sürede bozulabileceğini söylüyor.
Benzinin bozulabileceği farklı yolları anlamak için, öncelikle tam olarak ne olduğuna bakmakta fayda var.
Benzin bozulur mu?
Araçların yakıt deposuna koyulan benzin, Dünya’nın derinliklerinden çıkartılan ham petrolden çok farklı bir üründür. En temel yapı taşları aynı olsa da, petrolün benzin olarak istasyonlara ulaşma sürecinde pek çok farklı işlem gerçekleştirilir. Öncelikle bir damıtılma ve rafine edilme sürecinden geçen petrol, kükürt gibi pek çok farklı yabancı maddeden temizlenir ve bileşenlerine ayrılır. Daha sonra da etanol ve pas önleyici maddeler gibi araç performansını geliştirmek için planlanan bazı maddeler eklenir.
Benzinin beklediğinde bozulmasına sebep olanlar da bu ek maddelerden bazılarıdır. Yüksek oktan değeri ve karbon izini azaltma etkileri sebebiyle benzine eklenen etanol, aynı zamanda hidrofilik olduğu (su ile birleşmeyi sevdiği) için aracınızda sorun yaratabilir. Etanol, havadaki su baharını toplayarak benzine karışmasına sebep olabilir. Bu da, tahmin edebileceğiniz gibi, aracınız ve motorunuz için kesinlikle iyi bir şey değildir.
Bir başka ek olan olefinler de havadaki oksijenle etkileşime girerek, aracınızın motorunu tıkayabilecek sakız kıvamlı, katı bir madde oluşturmaya başlar. Ayrıca, benzinin petrol içindeki en hafif hidrokarbon moleküllerinden üretilmesinden dolayı, bir süre sonra bu moleküller buharlaşmaya başlar ve bunun sonucunda beklediğiniz gibi bir performans göremezsiniz. Yakıt şirketleri, bu duruma karşı bir çözüm olarak yaz ve kış mevsimlerinde benzin içerisindeki hidrokarbon molekülü oranını farklı olacak şekilde düzenler.
Kısacası benzin, güvenli depolama koşullarından çıkartıldığı an bozulmaya başlar. Bir analiz yapmadan tam olarak bozulma süresinin ne olacağını belirlemek zor olsa da, bir aracın deposunda uzun bir süre bekledikten sonra istediğiniz performansı göstermeyeceğini rahatlıkla söyleyebiliriz.