Türkiye uzun zamandır bu konunun dışında kalıp kendi tartışmalarıyla uğraşırken, Dünya’nın pek çok ülkesi de yaz saati uygulamasına (DST) geçişin ne kadar gerekli olduğu tartışmaları ile çalkalanıyor. Saatin ileri alınması ve bir saatlik uyku kaybı genel anlamda büyük bir sorun gibi gözükmeyebilir, ancak uzmanlar bunun sağlığımız için bir risk oluşturabileceği konusunda uyarıyor.
Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi (AASM), DST’nin sağlığımız üzerinde “tehlikeli ve olumsuz” bir etki yaratabileceğini öne sürerek ve saati ileri almaya son verip kalıcı bir standart saat oluşturmamız gerektiğini önererek Kalıcı Standart Zaman Koalisyonu (CpST) ile işbirliği yaptı.
AASM, uyku yoksunluğu ve sersemlemiş sabahlar da dahil olmak üzere saat değişiminin ani fiziksel etkilerinin ötesinde, sabahı bir saat sonraya almanın vücut saatlerimizin düzgün çalışması üzerinde kalıcı bir etkiye sahip olduğunu söylüyor. Bu iddiaya göre, akşam gün batımları için erken güneş ışığını feda ettiğimizde sirkadiyen ritimlerimiz senkronize olmayabilir, bu da uykuya dalmayı ve doğru zamanda uyanmayı zorlaştırabilir.
AASM ve CpST, bu soruna karşı koymak için kalıcı standart saatin (saat geriye alındıktan sonra kullanılan saat dilimi) oluşturulmasını savunuyor. Sabahın erken saatleri, çoğumuzun güneşle uyanmasına olanak tanıyacak ve sabahları ışığa maruz kalmamız vücut saatimizin işlemesine yardımcı olacaktır. AASM ve CpST, standart zamanın doğal sirkadiyen ritimlerine daha yakın olduğuna ve bu zaman dilimini kalıcı olarak benimsemenin, sabahları uykululuğu azaltabileceğine ve akşamları uyumayı kolaylaştırabileceğine inanıyor.
En azından Amerikalılar da bu fikre katılıyor gibi gözüküyor. Düzenlenen bir YouGov anketine göre Amerikalılar saat değişikliğinin iptal edilmesini destekliyor. Amerikalıların %63’ü saat değişikliğinin kaldırılması yönünde oy kullandı, yalnızca %16’sı şu andaki sistemin devam etmesini tercih etti. Katılımcıların %21’i ise “emin değilim” oyunu verdi.
Her ne kadar seçmenlerin çoğu kalıcı olarak DST’de kalmayı, daha geç gün batımlarının ve daha parlak akşamların tadını çıkarmayı tercih etse de, AASM, sabah saatini bir saat ileri almanın çoğu kişinin kış mevsiminde karanlıkta uyanmasına ve potansiyel uyku sorunlarına yol açacağını söyleyerek buna karşı çıkıyor.
ABD, 2021 Güneş Işığı Koruma Yasası ise kalıcı DST’yi oluşturmayı amaçladı, ancak senatodan geçmesine rağmen daha ileri gitmedi. Benzer şekilde, Avrupa Birliği 2019’da yaz saati uygulamasına son verilmesi yönünde oy kullandı ancak planlar Covid-19 salgını nedeniyle askıya alındı ve henüz yeniden devreye alınmadı.
Bu engellere rağmen, çoğu ülkedeki güçlü halk desteği, yaz saati uygulaması için günlerin sayılı olabileceğini gösteriyor. Çoğu ülke gün ışığından yararlanma saatini uygulamazken, zaman içerisinde saat değişikliğine katılan ülkelerin yaklaşık yarısı bu uygulamayı terk etti.
