İŞTE ÇULCU’NUN AÇIKLAMALARI
Hocam her isyan eden tahlil olarak ‘Yabancı hakem gelsin’ diyor. Yabancı kurtuluş mu?
“Biz evvel ‘Hakemliği kurtarmak, adaletli bir ortam sağlamak mı istiyoruz yoksa hakemliği daha fazla kullanmak mı?” bunu sorgulamalıyız. Sonra yabancı hakemi tartışmalıyız. MHK’lar oluşurken herkes kendi adamını içeriye sokup bilinmeyen güç sahibi olmak istiyor. Daha kuruluşunda çürüme başlayan binadan hayır gelir mi? Geçen dönem ülkemize yabancı VAR’lar geldi. Yalnızca bir tanesi Hollandalı Pol van Boekel’in kalibresi yüksekti. Başkaları sıradan isimlerdi ki Pendik-Kayseri maçında Jose Hernandez Maeso ve Sivas-Fenerbahçe maçında Benjamin Brand’ın yaptığı skandalları hatırlayalım.”
“EURO 2024’te Çekya maçımızda nerdeyse top toplayıcı çocuklara bile kart gösterecek duruma gelen Istvan Kovacs, Hollanda maçında kırmızı kartı gösteremeyen Clement Turpın, Almanya-İspanya maçında Anthony Taylor, Şampiyonlar Ligi B.Münih-R.Madrid yarı finalinde Szymon Marciniak’ın yaptığı kusurlara ne diyelim! Üstelik bunlar UEFA’nın seçkin en zirve hakemleri…”
“Bize boşta kalan üçüncü sınıf hakemler geleceğine nazaran deva yabancı hakemlikte değil. Evvel kendi insanımıza güveneceğiz. TFF’de evvelki gün yapılan acil toplantının sonuçları da ortaya çıktı; Portekizli eski hakem Vitor Melo Pereira danışman yani CEO ve iki yardımcısı VAR odası danışmanları ile muahede yapılmış. Yeni periyotta bu takım ve Aman Snoddy ülke hakemliğimizin eğitiminden ve gelişiminden sorumlu olacak. Tüm eski hakemler sistem dışında bırakılacak. Bakalım neler olacak!”
Siz hakemlik ve MHK başkanlığı yapmış bir isimsiniz. Hangisi daha sıkıntı?
“Sahada olmak en kolayı. Gördüğünü çal, görmediğine fal açma. Evvelki maçlarla, kararlarla ilinti ve bağ kurma, kendini ispata çalışma yoksa boğulursun. Son maçınmış üzere hakemlik yap. Dikiz aynasına bakarak ileriye gidemezsin. Hak için en büyük tehlike kulüplerin demeçleri ile kendi kendine yarattığı baskıdır. MHK lideriysen yük ve sorumluluk çok ağır. Tüm maçların hakem, gözlemci sevkleri, yönetimi, eğitimi, adil bir halde misyon dağılımı, cezaları, vs. vs. hepsini düşünmek zorundasınız. TFF liderinden daha fazla eleştirilir ve yıpranırsın. Evvelce MHK Başkanlığı’nın bir tartısı ve saygınlığı vardı. Bu iklimde MHK başkanlığı yapılacak iş değil.”
Hakem eğitimleri kâfi mi? Vakit zaman eski yabancı hakemler yönetimci ve eğitici sıfatıyla görevlendirildi. Bunu nasıl yorumluyorsunuz?
“TFF hakem eğitimi için hiçbir masraftan kaçmıyor. UEFA REF.CON. (UEFA Hakem Kurulu) üyesi olarak 2008’den bu yana Uilenberg, Stefenato, Larsen, Roberto Rosetti, sonra Hugh Dallas şimdilerde Alan Snoddy üzere yabancı eğitmenler ülke hakemliğimize eğitim veriyorlar. Ne değişti? Yabancı eğitmenlerden aktüel değişimleri birinci ağızdan almak değerli. Günü kurtarıp Euro’ları alıp gidenler olmamalı. Şayet senin kurumunun kalibresi uygun değilse eğitimler için yabancıya mahkum kalırsın. Anlaşmakta meşakkat yaşarsın. TFF Liderleri misyona geldiklerinde ”UEFA’dan en düzgün eğitmenler ile anlaştık” diyorlar. Lakin tuhaf olan şu, en tecrübesiz zayıf MHK’ları oluşturuyorlar! Bu koşullarda Collina’yı getirsen beyhude o bile bu yapıyı görünce 2 ayda kaçar sarfiyat.”
VAR diyoruz, çizgi teknolojisi diyoruz, ofsayt çizgisi diyoruz lakin elde var sıfır. Teknoloji alandaki hakemi tembelleştiriyor mu?
“Elinizde yetenekli, tecrübeli hakeminiz yoksa istediğiniz en değerli, şimdiki sistemi kurun, başarılı olmanız mümkün değil. Hakemler ortasında uygulama tartışmaları çıktığında VAR’dan sorumlu MHK üyesi hakemlere dönüp ”Siz VAR Protokolünü benden daha uygun biliyorsunuz” diyorsa kelamın bittiği yerdeyiz demektir. Bu endişe ve inançsız iklimde alana çıkan hakemler sorumluluktan kaçıyorlar, VAR’a yaslanarak hakemlik yapıyorlar. Kayseri’de aut atışında ceza alanı içinde elle oynamaya Atilla Karaoğlan penaltı vermedi. Geçen dönem 6. hafta Gaziantep-Ç.Rize maçında Ali Şansalan tıpkı duruma penaltı verdi. Siz beşerlerle dalga mı geçiyorsunuz, artık hangisine inanacaklar?”
Hakemlikte en çok eleştirilen şey, babadan oğula bu işi yapanlar. Nasıl bakıyorsunuz bu olaya?
“Çocuklar için anne-babalar rol modeldir. Pek çok insan meslek seçiminde ailesinden etkilenir. Ülkemizde geçen dönem eğitimci olan Hugh Dallas-Andrew Dallas, İngiliz Howard Webb üç nesil hakem. Karısı da FIFA Bayan Hakemlerden sorumlu. Danimarkalı Larsen’in oğlu hakem, İngiliz Micheal Oliver’in babası eski hakem hala gözlemci. Sorun yok. Kimsenin ferdî tercihlerine mahzur olamayız.”
Hocam ‘Nedir bu hakemlerin taraftardan ve kulüplerden çektiği” mi diyelim, yoksa “Nedir bu taraftarlar ve kulüplerin hakemlerden çektiği” mi?
“Bu karşılıklı inançla ilgili bir durum. TFF Başkanlığı seçiminde ve konseylerin oluşumunda her kulüp faal olmak, tartısını hissettirmek istiyor. Hengame burada başlıyor. Sonra her hakem küsurunda demeçler havada uçuşuyor. Tatile çıkarken 20-30 yıllık komşusuna güvenip meskeninin anahtarını bırakmayan toplum hakeme nasıl güvensin? Teknolojiyi kullanarak herkes rol kapma peşinde. Hakem, hakem hocası, yorumculuğa soyunuyor. ‘Ona verildi, buna verilmedi’ diyor. Halbuki o iki konum ortasında çok fark var. İki taraf da birbirinden çok çekiyor”
Ligde geride kalan 8 haftayı nasıl yorumlarsınız?
“1983 yılından bu yana sistemin içindeyim, hakemler ismine en makus dönem. Cihan Aydın, vermediği bir penaltı yüzünden FIFA listesinden çıkarılıyor. Aydın hatalı da VAR hakemi Alper Çetin’in hiç mi kabahati yok? Eyüp Trabzon maçında, F.Bahçe-G.Saray derbisinde verdiği penaltılar, Kayseri-Beşiktaş maçında verdiği-vermediği penaltılar, kırmızı kartlar sonrası Atilla Karaoğlan’ı niçin listeden çıkaramıyorsunuz? Muhteşem Kupa maçında 4. hakem Mehmet Türkmen oyun oynanırken alana giren Okan hocaya müdahale edemedi. Beşiktaş-Antalya maçında Rafa Silva’ya yapılan harekette kırmızı kartı gösteremedi, VAR kurtardı. G.Saray-Alanya maçında Mertens’e kırmızı kart gösteremedi. Kelamın bittiği yer.”
Sizi geçmişe döndürelim, alanda olduğunuz periyot yaptığınız en bariz kusur neydi?
“Her hakem üzere benim de kusurlu kararlarım ve maçlarım oldu. Lakin ‘en’lere giren, spesifik yanılgım yok. Yanılgı yapınca insan çok üzülüyor. O periyotlarda VAR da yoktu. Biz yardımcılarla tabiri caizse dumanla işaretleşerek anlaşıyorduk. Sonra “Bipli bayraklar” geldi, kısmen rahatladık. Artık telsiz var. VAR var. Bunun değerini bilmemeliler. Dünya hakemi olmak istikrardan geçer. Bir de şunu unutmamalılar maçları kokart değil yürek yönetir.”
MHK başkanlığınızı nasıl değerlendirirsiniz?
“Hakemliği bıraktıktan 20 gün sonra lider oldum. Tıpkı anda TFFHGD Genel Lideriydim. Kaotik bir periyottu. Lakin yılmak üzere bir fikrim hiç olmadı. Büyük vazifeler güçlü beşerler içindir. Asalet, yürek ve maharet bu türlü güç günler içindir. O günkü çalışma arkadaşlarım en büyük gücümdü. Anadolu’dan yetenekli pek çok hakemi bulup klasmanlara çıkardık. O takım 15 yıla damga vurdu.”
Her dönem ‘Hakem yanılgısı olmasın’ diye başlıyor. Biter mi ya da yanılgılar nasıl azalır?
“Çok hoş bir motto ancak gerisinde duran yok. Beklenti, “Hakem de insandır, kusur yapabilir ancak yaptığı kusurlar daima benim lehime olsun”. Yetenekli hakemleri bulmak ve başarılı idare için evvel yanlışsız MHK’yı bulmanız gerekir. Ligde 3-5 maç yönetmişleri MHK’ya koyarsanız, kural yanılgısı yapmışları eğitimin başına getirirseniz yahut VAR’a oturtursanız olmaz. Şu andaki fotoğrafa baktığımızda hakem yanlışları bitmez, tersine artar.”
Saha içinde yumruklanan Halil Umut Meler, EURO 2024’te düzgünler ortasındaydı. Yurt içi ve yurt dışındaki idare farkının nedeni ne?
“Yurt dışında hakemler daha inançlı ve rahat. Zira onlara sahip çıkan kurumları olduğuna inanıyorlar. Pek birden fazla bulunduğu pozisyonu koruma etmek için saha dışında dayanak arıyor. Endişe dağları aşınca içeride yönettikleri maçlarda çok yanılgı yapıyorlar.”
Düdük astırılanlar, toplu halde takım dışı bırakılanları gördük. Son olarak Cihan Aydın FIFA listesinden çıkarıldı. Bunlar camiayı nasıl tesirler?
“Hata yapanı kenara koyarak yol alamayız. EURO 2024’te bile ne yanılgılar yapıldı ancak birebir hakemler Avrupa arenasında düdük çalıyorlar. Bizde hakemler “Sarı öküzü” vereli çok oldu. İç çekişmeler topluluğa güç kaybettirdi. 8 Mart olayı, büsbütün keyfi bir uygulama olarak hakemlik tarihinde karanlık yerini aldı. Bu dönem tıpkı MHK misyona gelince olay kaldığı yerden birebir süratle devam ediyor. MHK’lar koltuk uğruna hakem feda etmeye başlayınca, hakemlik taban yaptı. Bu anlayışla daha çok kelle sarfiyat.”