Uğraş ve dayanıklılığın sporu ragbi, birinci olarak 1823 yılında İngiltere’nin Rugby Kenti’nin tıpkı isimli okulunda oynandı.
Okulun öğrencilerinden William Webb Ellis’in futbol maçında topu eline alarak sayı yapması ve öbür oyuncuların ona eşlik etmesiyle ortaya çıkan ragbi, vakitle İngiltere dışına da çıkarak Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Fransa, Galler, İrlanda, İskoçya, Arjantin ve Fiji’de de tanınan oldu.
Vakitle milletlerarası müsabakaların düzenlendiği ragbide tertipler, ulusal federasyonların bağlı olduğu, eski ismiyle Milletlerarası Ragbi Birliği (IRB), 2014’ten sonra ise değişen ismiyle Dünya Ragbisi (WR) tarafından yönetilmeye başlandı.
Ragbide, “Six Nations” (Altı Ulus) üzere kıymetli turnuvaların yanı sıra ulusal ekiplerin 7’şer oyuncudan oluştuğu “Ragbi Sevens” ismi altında oynanan dünya serisi de milletlerarası manada ilgi çeken tertipler ortasına girdi.
– Türkiye’deki birinci ligi Fenerbahçe kazandı
Türkiye’de ragbi birinci olarak 1945 yılında Fenerbahçe Kulübünün teşebbüsleriyle oynanmaya başlandı.
Birinci defa 1945-1947 yıllarında organize edilen ragbi liginde birinci sırayı Fenerbahçe aldı.
Sarı lacivertli kadronun birinci şubeyi açtığı ragbide Fenerbahçe’yi, Galatasaray ve Haydarpaşa Lisesi takip etti.
Kulüpler, ligin sona ermesinin akabinde maddi zorluklar yüzünden ragbi branşlarını kapatırken, 1999 yılında Marc Mercier, Denis Ponds de Vier ile Chris Skirrow, kurdukları İstanbul Ottomans RFC ile Türkiye’yi yine ragbi oyunu ile buluşturdu.
– Ekipler 15 şahıstan oluşuyor
Ragbi, 15’er kişilik 2 grupla 40’ar dakikadan 2 devre halinde oynanan, 3 hakemin yönetim ettiği, yüksek oranda güç ve kondisyona dayalı bir açık hava sporudur.
Ragbi, 100×66-70 metre dikdörtgen bir alanda oynanır. Sahanın uzunluğu 100 metreden, eni 70 metreden fazla olamaz.
Alanda taç, orta saha, 10 metre geçiş, oyun dışı alan, 5 metre girilmez ve 22 metre çizgisi bulunur.
Her iki ekip; oyun esnasında geçiş çizgisi, oyun dışı alan çizgisi ve taç çizgisinin belirlediği gol bölgesini müdafaaya çalışır.
Gaye, iki kadro ortasındaki gayrette topu, rakibin kale çizgisinden geçirmektir.
– Kale ve çizgiler
Kale: Oyunun en kıymetli kısımlarındandır. Penaltı ve şutlar buraya atılır.
Orta saha çizgisi: Sahayı ikiye böler.
5 metre çizgisi: Oyuncular çizgi atışı sırasında bu çizgi önünde yan yana geçerler.
10 metre çizgisi: Atak ekibinin hedefi topun bu çizgiyi geçmesini sağlamaktır. Savunma grubu ise rakip oyuncunun ayak vuruşu sırasında bu çizginin ardında kalmalıdır.
Taç çizgisi: Atlet bu çizginin dışına çıkarsa oyun dışı kalır.
22 metre çizgisi: Rakibin vuruşu yakalandığı takdirde bu çizgilerin içinde hür vuruş kullanılabilir.
Gol bölgesi: Top oyuncu tarafından elle taşınarak, çizgiyi geçip yere konmasıyla gol niteliği kazanır.
– Kurallar
Ragbide puanlama 4 halde olur.
Geçiş (Try): Oval ragbi topunun rakibin skor çizgisinin ötesine taşınmasına geçiş (try) ismi verilir ve 5 puan kıymetindedir.
Ek Sayı Vuruşu (Conversion): Geçiş olduktan sonra yeniden geçişi yapan kadroya “Conversion” denilen, kaleye ayakla ek sayı vuruşu hakkı tanınır. Bu sayı 2 puan kıymetindedir. Yani bir geçiş değerlendirilebilirse 7 puan getirir.
Şut (Drop Kick): Oyun içerisinde öncelikle topun yere değmesi şartıyla kaleye ayakla şut atılabilir. Kale direklerinin ortasından geçerse 3 puan getirir. Buna “Drop Kick” ismi verilir.
Penaltı: Kazanılan penaltıdan sonra kaleye ayakla şut atma formunda olur. Bu da 3 puan getirir.
– Pozisyonlar
Ragbide oyuncular forvet ve bek diye ikiye ayrılır.
Forvetler, fiziki açıdan daha güçlüdür ve topa en yakın oynayan oyunculardır. Bir grupta 8 adet forvet vardır.
Bekler ise forvetlerin kazandığı topları, boş alanları kullanıp skor bölgesine taşıyan oyunculardır. Bir ekipte 7 adet bek vardır.
Gruplarda muhakkak durumdaki oyuncular o konuma ilişkin sırt numarasını kullanmak zorundadır.
– Paslaşma
Ragbinin en bariz kurallarından biri, “el ile pasın yalnızca geriye doğru” verilmesidir.
Ayakla verilen paslar ileriye yanlışsız atılır.
Ayak paslarını geriden gelen oyuncu alabilir. Bu özelliğiyle ragbi öbür branşlardan farklıdır. Gaye tüm oyuncuları ebediyen oyunun içinde tutmak ve rahat skor üretiminin önüne geçmektir.
– Kenetlenme (Scrum)
Geriye pas verilmesi kuralının ihlali halinde ya da topun yere düşüp ilerlemesi halinde ofsayt kararı verilir ve “scrum” denen kenetlenme gerçekleşir.
Kenetlenme, ekipteki forvetlerin rakip forvetlerle kenetlenip birbirini itmeye çalışması ve ortaya atılan topu kapma gayretidir.
– Çizgi Atışı (Line Out)
Topun yanlardan oyun alanının dışına çıkması halinde “Line Out” denilen çizgi atışı yapılır.
İki ekibin oyuncuları yan yana dizilip, bir oyuncuyu havaya kaldırır. Bu oyuncular ortaya atılan topu kapmaya çalışır. Atıcının topu “tam ortaya” atması çok kıymetlidir. Aksi halde atış tekrarlanır ya da penaltı verilebilir.
Atışı yapan ekip topu hangi oyuncuya atacağını kimi şifreli iletilerle belirtir. Bu sayı ya da lakap olabilir.
– Penaltılar
Ragbi oyun karakteri prestijiyle çok sık penaltı kararının verildiği bir spordur.
Rakibine vurmak, çelme takmak, boyun ve üstüne müdahalede bulunmak penaltıya yol açan hareketlerdir. Bir oyuncunun yere düşmüşken topla oynaması ve topu saklaması tekrar penaltı kararı doğurur.
Topsuz oyuncuya müdahale de penaltı kararı getiren hareketlerden biridir. Hakemler penaltının niteliğine bağlı olarak sarı ya da kırmızı kart gösterebilirler.
Ragbide penaltı kullanma kaleye ayakla şut atma, punt-serbest vuruş (topa ayakla vurmak suretiyle, rakip kaleye yakın bir yerden taça çıkarma), paslaşarak penaltının olduğu yerden oyuna başlama ve kenetlenme formlarında kullanılabilir.
– Yerde yığın ve ayakta yığın (ruck ve maul)
Ragbide yere düşen oyuncunun topu elinden bırakma zaruriliği var.
Bu kural yerde yığında da geçerlidir. Aksi halde hakem penaltı kararı verir.
Oyun içerisinde topu kapmak için sık sık yığılmalar meydana gelir. Bunların ayakta olanına “maul”, yerde olanına “ruck” denir. Bu yığılmalarda topu kullanan oyuncunun kadro arkadaşları tarafından korunması ve topu kapmak isteyen rakip kadro oyuncularının engellenmesi temeldir.
– İndirme (Tackle)
Ragbide oyuncuyu durdurma ve topu kapma maksadı ile yapılan müdahalelere indirme “tackle” denir.
İndirme yalnızca uzunluğundan aşağıya yapılabilir. Hedef rakibi tutup yere indirmek yahut etkisiz hale getirmektir.
İndirme sırasında çelme takmak, yumruk atmak, itmek üzere hareketler yasaktır.
– Ekipmanlar
Oyuncular temelde ragbi topu, kalın ve sağlam kumaştan yapılmış forma ve krampon dışında hiçbir şeye ihtiyaç duymaz.
İsteğe bağlı olarak, dişlik, başlık ve gövde koruyucusu kullanılabilir.
