Duygusal Yeme: Hayal kırıklığı, depresyon, öfke, suçluluk, gerilim üzere olumsuz ruhsal durumlarda bu olumsuz durumla baş etmeye yönelik ortaya çıkan ve kişinin aç hissetmemesine karşın ağır bir formda besin alma isteğiyle ortaya çıkmaktadır. Bu yeme biçiminde yüksek kalorili ve sıhhatsiz şeyleri tüketme eğilimi yüksektir.
Kontrolsüz/ Dışsal Yeme: Bu yeme tavrında dışsal uyarıcıların tesiri ön plandadır ve yeme davranışında kişi fizyolojik açlık yahut tokluk durumundan bağımsız olarak yemeğin görünüşü, kokusu, diğerlerinin yemeği yiyor olması üzere etkenlerle yemeğe yönelir.
Kısıtlayıcı Yeme: Kilo denetimi yapma hedefiyle bireyin yediklerini kısıtlamasını içerir. Kısıtlayıcı yeme tavrına sahip bireylerin kendilerini yeme konusunda bastırmaları ve engellemeleri sonucu kişi üzerinde çok yemeye yönelme de oluşabilmektedir.
Tüm bunları incelediğimizde etraf, bireyin içinde bulunduğu ruhsal durum, medya, demografik özellikler, genetik özellikler, hormonlar, iştah, kişinin geçmiş yaşantıları, inanışları üzere durumların kişinin yeme tavrını etkileyen şeyler olduğunu söylememiz mümkündür.
Yeme Bozuklukları
Yalnızca fazla kilolu olan şahıslarda değil, ülkü beden yüküne sahip olan bireylerde de görülebilen yeme bozuklukları kişinin beden yükü ve vücut algısına ait bozulmaları içerebilir. Yeme davranışının nasıl geliştiğine ve gerçekleştiğine bağlı olarak çeşitli yeme bozuklukları vardır.
Yeme Bozukluğu Çeşitleri
Anoreksiya Nervoza
Bozukluk bireyde uzunluk, kilo, yaş ve cinsiyet açısından ileri düzeyde zayıflığa yol açan kilo kaybı, kilo almamak için çok bir efor, kişinin ülkü kilosunda ve hatta altında olmasına karşın şişman olmaktan yahut beden yükünün artacak olmasından ağır telaş duyması, kişinin genel gelişimindeki ülkü kilosunda olmayı kabul etmemesi yahut sahip olunan vücutla ilgili rahatsızlıklar ile karakterize olarak karşımıza çıkabilir. Bu bozukluğa sahip bireylerde kilo vermelerinin devam ettiği durumlarda dahi beden yüklerinin artmasına ait tasa yahut endişelerinde değişiklik olmadığı görülebilir. Genç bayanlarda görülme sıklığı öteki kümelere nazaran daha fazladır. Öbür bireyler çoklukla kendine yönelik pahası iş hayatı, arkadaşlıklar, aile üzere etkenlere nazaran belirlerken, anoreksiya nervozaya sahip bireyler kendine yönelik kıymetini vücudu ve kilosuyla ilişkilendirebilir.
Anoreksiya Nervoza Belirtileri
- Yiyecek alımında kısıtlamalar
- Kilo verme hedefiyle ağır fizikî aktivite artışı
- Kabızlık
- Baş dönmesi
- Psikolojik sorunlar, his durumda bozulmalar gibi
- Kuru bir cilt
Bulimia Nervoza
Bozukluk çok ölçüde, kendilerini durduramadan, en az haliyle üç ay boyunca ve haftada iki kere tekrar eden tıkınırcasına yeme atağı ve sonrasında kalori alımını engellemeye yönelik kusma davranışı gösterme, kilo kaybına yönelik destekler kullanma, idrar açıcı şeyler kullanma ile kendisini belirli eden önemli bir yeme bozukluğu çeşididir. Tekrarlayan tıkınırcasına yemeden sonra kusma davranışında bulunmayan şahıslarda ağır idman yapmaya yönelme, oruç tutma, sıkı diyetler yapma yahut yeme atağı sonrası yemeyi keserek atakları dengelemeye çalışma görülebilir. Bulimia, kişinin beden yükünü denetim etme istemi, travmatik yaşantılar, genetik yahut karşılanmayan ruhsal gereksinimler münasebetiyle ortaya çıkabilir. Kişi kendisinde sahip olduğuna inandığı kusurlarla ilgili kendisine yönelik sert bir tavır sergileyebilir.
Bulimia Nervoza Belirtileri
- Yeme atakları sonrası kalori alımını engelleyici şeyler yapma (kusma, kilo verdirici destekler, çok egzersiz…)
- Yorgun hissetme
- Kuru cilt
- Sıkı diyet sonrası çok yeme
- Ani kilo alıp verme
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
Obez yahut çok kilolu bireylerde sıklıkla görülen bu bozukluk bir bireyin muhakkak bir vakit dilimi içinde yiyeceği şeylerden çok daha fazlasını tüketmesi, daha uzun müddette yenilebilecek bir yemeğin kısa bir müddet içinde tüketilmesi ve tekrarlayan biçimde yeme davranışının durdurulamaması üzere durumlarla karakterizedir. Kişi yeme sonrası utanç ve suçluluk hisseder. Bu bozukluğun bulimia nervozadan ayrılan istikameti kişinin tıkınırcasına yemek yedikten sonra kilo alımını denetime yönelik bir şey yapmıyor olmasıdır. Kişi çoğunlukla beden yükünü denetim etme gayesiyle kusma, kilo vermeye yardımcı destek besinler yahut ağır idmanlar yapma üzere durumlarda bulunmaz.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu Belirtileri
- Rahatsız hissedecek derecede doymuş hissedene kadar yeme
- Yenilen şeylerin ölçüsünün görülmesinin istenmemesi
- Yalnızken yeme davranışı
- Normale nazaran çok süratli yeme
- Aç hissetmemeye karşın yeme
- Yeme davranışı sonrası utanç ve suçluluk
Yeme bozuklukları hakikat bir formda tedavi edilmediğinde önemli sorunlara yol açabilen bozukluklardır. Bu sebeple, yeme bozukluğuna sahip olduğunu düşünen bireylerin profesyonel dayanak alması bozuklukla baş etmede değerli bir yere sahiptir.
Uzm. Klinik Psikolog Özlem Sarıkaya
