Dil ve konuşma terapisti, lisan, konuşma, bağlantı ve yutma bozuklukları ile ilgili meseleleri pahalandıran, teşhis koyan ve terapi eden bir sıhhat profesyonelidir.
Resmi gazetede yayınlanan yasaya nazaran bu bozuklukların teşhis, kıymetlendirme, terapi ve müdahalesinden sorumlu kişidir. lisan ve konuşma terapistleri, 4 yıllık ağır bir eğitim ve staj sürecinden sonra çalışma yetkisi kazanırlar.
Dil ve konuşma terapisine muhtaçlık duyan şahıslar ekseriyetle çeşitli lisan, konuşma, irtibat,akıcılık, ses ve yutma sıkıntıları yaşayan bireylerdir. Bu gereksinim, yaş, gelişimsel evre ve sıhhat durumlarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Lisan ve konuşma terapistleri, her yaş kümesi ile çalışabilir. Bağlantı, hayat uzunluğu gelişen bir olgudur ve lisan ve konuşma terapistleri, yaş ve mahzur kümesi fark etmeksizin bağlantının gelişmesi için çalışmakla vazifelidir. Lisan ve konuşma terapisi almak için rastgele bir ön şart bulunmamaktadır. Terapi, ferdî bir süreçtir ve hangi sıklıkla müdahale alınması, hangi sistemle müdahale edilmesi gerektiği, ailenin bu sürece nasıl dahil olması gerektiği lisan ve konuşma terapistinin kıymetlendirme sonrası aldığı kararlara bağlıdır. Lisan ve konuşma terapistinden yardım almak, çeşitli durumlar ve belirtilerle bağlantılıdır. Bunlara kabaca örnek verecek olursak:
- Çocuklarda Lisan Gelişimi Meseleleri:
- Çocuğunuz yaşıyla uygun biçimde konuşma ve lisan gelişimi göstermiyorsa.
- 24 aylık olduğu halde hala birinci sözcüklerini söylememişse
- Dil manaya yahut tabir etme konusunda bariz zahmetler yaşıyorsa.
- Diğer çocuklarıyla irtibat kurmada zorlanıyorsa.
- Artikülasyon Sorunları:
- Sesleri gerçek bir biçimde üretme konusunda sorun yaşıyorsanız.
- Çocuğunuzun söz yahut ses söyleminde besbelli bir bozukluk varsa.
- Akıcılık:
- Konuşma sırasında tekrarlamalar, takılmalar yahut blokajlarla karşılaşıyorsanız.
- Kekemelikle başa çıkma konusunda zahmet yaşıyorsanız.
- Konuşma suratında ve akıcılığında tutarsızlık varsa
- İletişim Bozuklukları:
- Sosyal etkileşimde zahmet yaşanıyorsa.
- Doğum sonrası kimi komplikasyonlara bağlı olarak bebeğinizde bir gelişimsel gerilik fark ediyorsanız.
- İletişim kurma, göz kontağı kurma yahut jest ve mimikleri kullanma konusunda zorluklar varsa.
- Otizm spektrum bozukluğu üzere durumlarla ilişkilendirilen irtibat problemleri kelam hususuysa.
- Ses Bozuklukları:
- Ses tonu yahut ses kalitesinde bariz bir değişiklik fark ediliyorsa.
- Ses telleri ile ilgili bir sorun, nodül, polip yahut öteki bir durum tespit edilirse.
- Nörolojik Sıkıntılar:
- Beyin hasarı sonucu lisan ve konuşma hünerlerinde değişiklikler varsa (örneğin, inme sonrası, travma sonrası).
- Parkinson hastalığı, Multipl Skleroz (MS) üzere nörolojik durumlar konuşma problemlerine neden oluyorsa.
- Yutma Bozuklukları:
- Beslenme yahut yutma sırasında zahmetler yaşanıyorsa.
- Yutma fonksiyonlarında bir değişiklik fark edildiyse.
Bu durumlar, lisan ve konuşma terapisine başvurmayı düşünmenin kimi örnekleridir. Her birey farklıdır, bu nedenle rastgele bir tasanız varsa yahut belirtiler görüyorsanız, bir sıhhat profesyoneli yahut lisan ve konuşma terapisti ile görüşmek kıymetlidir. Lisan ve konuşma terapistleri, ferdi gereksinimlere yönelik uygun bir kıymetlendirme ve müdahale sağlamak için uzmanlaşmıştır.
Genel olarak baktığımızda lisan ve konuşma terapistlerinin çalıştıkları alanlar aşağıdaki tabloyla özetlenebilir:
- Dil Bozuklukları
- Gelişimsel lisan bozukluğu
- İkincil Lisan Bozuklukları (sendromlara ve öteki durumlara bağlı lisan bozuklukları)
- Nörojenik Edinilmiş Lisan Bozuklukları (Afazi ve Travmatik Beyin Hasarı gibi)
- İletişim Bozuklukları
- Ses Bozuklukları
- Yutma Bozuklukları
- Beslenme Bozukluklukları
- Yutma Bozuklukları
- Disleksi
- Akıcılık Bozuklukları
- Kekemelik
- Hızlı Bozuk Konuşma
- Konuşma Sesi Bozuklukları
- Artikülasyon Bozukluğu
- Fonolojik Bozukluklar
- Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi
