Psikolojik Esneklik
Davranış repertuarını genişleten ve Kabul ve Kararlılık Terapisi yaklaşımında ruhsal esneklik hali olarak tanımlanan yapının altıgen modelde açıklanması:
• Anla Esnek Temas: Zihnin şu anda köklenirken geçmiş ve gelecek ortasında da salınım yapabilmesi.
• Kabul: Durum, fikir, his, duyumlara olduğu haliyle çatışmadan yahut onaylamadan yer açabilmek.
• Bilişsel Ayrışma: Niyetlere onlarla birleşmeden yahut çatışmadan makul bir aradan yaklaşmak, ayrışmak, gözlemlemek.
• Bağlamsal Benlik: Gözlemleyen benliği referans noktası yapıp kendisi hakkında esnek ve bağlamsal yorumlar yapabilmek.
• Kıymetlerle Temas: Ömrü onun için manalı yapan pahalarını keşfetmek, neyin canlı hissettirdiğini belirlemek.
• Bedel Odaklı Kararlı Davranış: “Gönüllü gönülsüzlük” halini kabul ederek adanmış davranışları sürdürebilmek.
Psikolojik Katılık
Davranış repertuarını kısıtlayan ve Kabul ve Kararlılık Terapisi yaklaşımında “patolojiyi” tanımlayan ruhsal katılık halinin altıgen modelde açıklanması:
• Geçmiş ve Gelecek Baskınlığı: Zihnin geçmiş ve gelecek vakitleri daima yayında tutması.
• Yaşantısal Kaçınma: Rahatsızlık hissiyle karşılaşmamak için kaçmak, donmak. Yahut çok ilgilenerek his ve fikirde kaybolmak.
• Bilişsel Birleşme: Kanılara aralık koymaksızın inanmak, inanç ve kurallar haline getirmek.
• Kavramsal Benlik: Kendisi hakkındaki etiketlere çok tutunmak. Kendini kısıtlı ve genelgeçer özelliklerle sınırlamak.
• Pahaların Meçhullüğü: Hayatı onun için manalı yapan bedellerini keşfetmemiş olmak, ne istikamete gitmek istediğini bilememek.
• Fonksiyonsuz Davranış: Onun için kıymetli olan bedeller tarafında harekete geçmek yerine işe yaramayanı sürdürmek.
Psk. Dan. Merve Gül
