Egzama: Belirtileri, Tedavisi ve Nedenleri
Dermatit, günlük hayatta çok sık karşılaşılan, egzama olarak da bilinen ve çok çeşitli yaş aralıklarında her iki cinsiyette de görülebilen bir cilt rahatsızlığıdır. Beklenmedik anlarda alevlenebilen, kaşıntılı bir durum olduğu için kişinin hayat kalitesini olumsuz tesirler.
Egzama; çok sayıda nedeni ve birden fazla cinsinin olması, diğer deri hastalıkları ile karışabilmesi, belirtilerinin bireyden bireye farklılık göstermesi bakımından değerli bir cilt hastalığıdır ve tedavisinde uzmanlık kaidedir.
Egzama Nedir?
Egzama kaşıntılı, cildin kızarması ve kabarık bir görünüm almasıyla karakterize bir hastalıktır. Deri sağlıklı görünümünden uzaklaşmıştır. Bununla birlikte ciltte kuruluk, çatlama ve su dolu kabarcıklar oluşabilir. Atopik dermatit ekseriyetle çocukluk çağı egzaması olarak bilinen bir egzama cinsidir.
Atopi, alerjik hastalıklara kalıtsal olarak yatkınlık manasına gelir ve alerji ile alakalı öbür hastalıklarda da kullanımı kelam mevzusudur. Buradan da anlaşılacağı üzere birtakım egzama çeşitleri alerjik bünyelerde daha sık rastlanan lakin öbür sebeplerle de tetiklenen bir cilt hastalığıdır. Ailesinde genetik olarak alerji durumu olan bireylerde öbür bireylere kıyasla görülme sıklığı çok daha yüksektir.
Atopik egzama hastaların büyük çoğunluğunda (%90) 5 yaşından evvel ortaya çıkar ve ekseriyetle ergenliğe gerçek gerilerken nadiren de olsa erişkin yaşta da görülebilmektedir. Atopik dermatit denilen çocukluk çağı egzaması ilerleyen yaşlarda astım ve daha sonra allerjik rinite ilerleyebilir. Bu sürece ”atopik yürüyüş” denilmektedir. Yani; çocukluk çağında oluşan egzama kişinin ilerleyen devirlerinde alerji ile tetiklenen rinit, astım üzere kimi hastalıklara da yatkınlığını artırabilir. Bu durum kişinin hem çocukluk çağı hem de yetişkinlik müddetince hayat kalitesini olumsuz etkilemesine sebep olur.
Atopik Egzama Belirtileri
Atopik dermatitin şahıstan şahsa değişmekle birlikte en sık görülen belirtisi cilt kuruluğudur. Bilhassa gece uyku sırasında şiddetlenen kaşıntılı bu egzama, çoklukla dirsek, diz kıvrımı, boyun üzere katlantı bölgelerinde; rengi pembe, kırmızı, kahverengiye kadar değişebilen yaralar biçiminde görülür. Ayrıyeten ellerde, ayaklarda, göz kapaklarında, bebeklerde başta görülebilir.
Kişi bu lekeleri kaşıdığı için ve cilt bariyeri bozulduğu için vakitle kabuklanma ve iltihaplanma görülür. Bireyde bilhassa gece olan ağır kaşıntı nedeniyle uykusuzluk vb. durumlar görülmeye başlar. Cilt kuruduğu için hassaslaşır ve kızarmaya meyilli bir hale gelir. Kimi yerlerde kalınlaşmış bir deri görülebilir. Cilt bütünlüğünün bozulması, cildin dışarıdan gelebilecek tüm etkenlere karşı savunmasız kalması birtakım enfeksiyonlara, mevcut egzamadan öbür sorunlara de sebep olabilir. Bu durum tedaviyi daha da güçleştirir.
Cilt, bariyer katmanı bozulduğu vakit olağan işlevi olan su tutma, nem istikrarını sağlama, mikroorganizmalara karşı deriyi ve bedeni savunma üzere asıl fonksiyonlarını yerine getiremez. Çoklukla bu belirtiler ataklar biçiminde gelir ve şiddetlendiği devirler haricinde kişi rahatsızlık duymayabilir.
Atopik Dermatit Nedenleri
Atopik dermatit oluşumunda genetik faktörlerin tesirli olduğu bilinse de ortaya çıkma sebebi tam olarak bilinmemektedir. Genetik ile birlikte çevresel faktörelerin de atopik egzama başlamasında ve alevlenmesinde tesirli olduğu bilinmektedir. Birtakım yiyecekler ve bedene temas eden kıyafetler bedende çok tepkiye sebep olabilir ve atopik dermatit alevlenmesine sebep olabilir. Bu durum şahıstan şahsa değişmekle birlikte; bilhassa kış aylarında giyilen yün kıyafetler, banyoda ve el yıkamada kullanılan kimyasal içerikli sabun, şampuan ve duş jelleri, gerilim, kimi enfeksiyonlar ve yiyecekler ile birlikte mesken tozu akarları, hayvan tüyleri, ilkbaharda artan polenler ve ağır güneş maruziyeti de bu egzamanın alevlenmesine sebep olabilir.
Atopik dermatit olgularının kıymetli bir kısmı yaş ile birlikte gerileme göstermekle birlikte, hastaların bir kısmında ergenlik ve yetişkin periyotta de devam edebilir, hatta ileri yaşta da ortaya çıkabilmektedir. Genetik olarak hem annede hem babada alerjik hastalıkların olduğu çocuklarda görülme mümkünlüğü yalnızca ebeveynlerin birinde alerjik hastalık olan çocuklara nazaran daha sıktır. Atopik dermatit, astım, alerjik rinit üzere alerjik hastalıklar birbirini takip edebildiği için çocuklar takip edilmelidir. Örneğin, egzama görülen çocuklarda yaş ilerlediğinde alerjik rinit, alerjik astım üzere rahatsızlıklar da görülebilir..
Atopik Dermatit Tedavisi
Atopik dermatit, şiddeti mevsimsel olarak değişebilen bir hastalıktır. Kalıcı bir tedavisi olmamakla birlikte semptomlar sırasında alınan tedbirler sonucu hastalığın atak devri daha hafif bir formda atlatılabilir. Birtakım olaylarda tedaviye gerek duymadan belirtiler kendi kendine geçebilir.
Egzamada tedavinin asıl emeli cilt bariyerinin korunması, cildin nemlendirilerek kuruluğun giderilmesi, kaşıntının giderilerek hayat kalitesinin yükseltilmesi ve kaşıntıya bağlı ciltte oluşabilecek enfeksiyonların önlenmesidir. Atak periyotlarının dışında olağan cilde nazaran daha hassas olan atopik cildin sağlıklı halde tutulabilmesi için de esirgeyici tedbirler almak gerekmektedir.
Atopik dermatitte temel tedavi cildin nemlendirilmesidir. Bunun dışında, kaşıntının şiddetli olduğu bölgelere kısa periyodik kortizonlu ve devamında kortizonsuz kremler verilmektedir. Egzamaların üzerine eklenebilen bakteriyel enfeksiyonların tedavisi için lokal olarak uygulanan antibiyotikli kremler ya da şiddetli enfeksiyon olması durumunda ağızdan antibiyotik tedavileri de verilebilmektedir.
Ayrıca kaşıntıyı baskılamak için antihistaminik şuruplar da verilir. Bütün bu tedavilerle gerilemeyen, şiddetli atopik dermatit tedavisinde sistemik kortizonlu ilaçlar ya da bu egzamayı alevlendiren hücreleri baskılayan birtakım ilaçlar da dermatoloğunuz tarafından uygun görülürse başlanabilir. Atopik dermatit hastalarında cilt kuruluğu kaşıntı ve hastalık alevlenmesine sebep olabildiği için cildin nem istikrarını geri kazanması emeliyle nizamlı dönemlerle cilt özel kremlerle nemlendirilir. Hastanın günlük olarak kâfi su içmesi de burada kıymet taşır.
Hastalık alevlenmesinde kısa vadeli kullanılan kortizonlu kremlerin kesinlikle dermatoloğunuzun önerdiği formda kullanılması kıymetlidir. Kortizonlu kremler her ne kadar lokal olarak uygulansa da cilt üzerinde incelme, kılcal damar görünümünde artış, çatlak oluşumu üzere yan tesirlere neden olabilir. Çok çeşitli egzama kremleri bulunmakla birlikte kişinin yaşına ve hastalığının şiddetine nazaran farklı tip kremler reçete edilebilmektedir.
