Şiddet deyince aklımıza en çok fizikî şiddet gelir; oysa şiddetin birçok alt çeşidi vardır. Fizikî, duygusal, cinsel, hatta dijital şiddet olarak birçok alt başlık sıralayabiliriz. Bilhassa çağdaşlaşan ve tırnak içinde uygarlaşan dünyamızda şiddet kavramı da evrimleşmiş ve artık toplumun daha kabul edilebilir gördüğü duygusal (psikolojik) şiddete dönüşmüştür. Duygusal şiddetin tıpkı vakitte duygusal istismar, ruhsal istismar yahut ruhsal şiddet olarak da anıldığını tabir etmek gerekir.
Aslında etrafımıza ve günlük hayatımıza baktığımızda, işte, okulda, ikili ilgilerimizde, hatta toplumsal hayatta bu şiddetin birçok çeşidine maruz kalabiliyoruz. Hasebiyle bu bahiste şuur kazanmak ve etrafımıza bu şuuru aşılamak son derece kıymetli bir hale geliyor.
Duygusal şiddet nedir?
Duygusal şiddet; bir kişi ya da kümenin belli bir şahsa karşı yaptığı ve kişiyi duygusal açıdan zayıflatmak, psikolojisini alt etmek ve kognitif marifetlerini bozmak için uyguladığı tüm davranış kalıplarını içerir. Alay etme, dışlama, aşağılama, görmezden gelme, yetersiz hissettirme, inancını sarsma, aldatma, değersiz hissettirme üzere davranışlar en yaygın şiddet örneklerindendir. Duygusal şiddet şahıslarda kimi vakit fizikî şiddetten bile daha çok hasar yaratabilmektedir. Mağdur şahıslarda gerilim, depresyon ve anksiyete üzere birçok ruhsal sorun ortaya çıkabilir. Duygusal şiddete maruz kalan kişi kendisini çıkışı olmayan bir yolda, çaresiz hissedebilir. Bu bireyler ekseriyetle, şiddet mağduru olmalarına karşın kendilerini hatalı hissederler.
Duygusal şiddete maruz kaldığınızı nasıl anlarsınız?
Duygusal şiddete maruz kalan bireyde bir mühlet sonra yalnızlık, endişe, öz inanç eksikliği, huzursuzluk ve çok gerginlik üzere belirtiler sistemli olarak görülmeye başlar. Duygusal şiddet uzun mühlet devam ederse şahısta travma sonrası gerilim bozukluğu ve akut gerilim bozukluğu üzere ruhsal hastalıklar görülebilir. Bu tip ruhsal rahatsızlıklar bir yana, içinde bulunduğu durumdan çıkış arayan kişi, çeşitli hususları kullanmaya, içki içmek üzere alışkanlıklar edinmeye başlayabilir. Mağdurlar gördükleri duygusal şiddetle başa çıkamayacak hale geldiklerinde kendilerine ziyan vermeyi deneyebilir, hatta intihara teşebbüs edebilirler.
Duygusal şiddet tipleri nelerdir?
En sık rastlanan duygusal şiddet tiplerini inceleyelim…
Yalnızlaştırma
Şiddeti uygulayan kişi, mağduru en yakınlarından, ailesinden, akrabasından, arkadaşlarından bile ayırmaya çalışır. Mağdurun külliyen kendisine ilişkin olmasını ve maddi manevi her türlü takviye için sırf kendisiyle bağlantı kurmasını ister. Bu gayeyle mağdura, yakınları tarafından sevilmediğini, hor görüldüğünü ve kimsenin onu istemediğini söyler.
Saklamak
Şiddeti uygulayan kişi mağdurun sevgilisi ise yasak bir bağ yaşıyormuş üzere mağduru gizler. Kimsenin olmadığı ücra yerlerde yahut mesken üzere özel alanlarda buluşmak ister. Herkese açık alanlarda buluşmaktan kaçınır. Lakin bu cinste davranışlar, şiddeti uygulayan kişinin mağdurdan bir şeyler sakladığına, tahminen de öteki bir bağı olduğuna işaret eder.
Yok olma
Görüştüğünüz kişi her şey yolundayken birdenbire ve hiçbir sebep sunmadan ortadan kayboluyorsa “ghosting” (yok olmak) dediğimiz durum meydana gelmiştir. Bu tip durumlarda karşınızdaki kişi bir anda ulaşılmaz olur, iletilerinize ve aramalarınıza cevap vermez. Bu türlü meydana gelen olaylar sonunda bağlantının yükü üzerinize kalır ve hiçbir manası yokken kendinizi boşlukta hissedersiniz.
Yemleme
Eğer görüştüğünüz kişi bir müddet boyunca sizinle vakit geçiriyor, her türlü güzel konuşmayı yapıyor, fakat sonrasındaki birkaç gün hiçbir formda sizinle bağlantıya geçmiyorsa, yemleme diye söz edilen şiddet tipi yaşanıyor diyebiliriz. Bu tip durumlarda kişi sonrasında sizinle tekrar irtibata geçerek güya hiçbir şey olmamış üzere davranır. Sonuç olarak kendinizi değersiz hissetmenize yol açar.
Akıl bulandırma
Birlikte olunan kişi, mağduru daima kendi akıl sıhhatini sorgulamaya iter. Kendi kendine daima bir şeyler kurduğunu, hiçbir şeyin mağdurun düşündüğü üzere olmadığını söyler. Böylece mağdurun kendine olan inancını kırar.
Aşırı kıskançlık
Kıskançlık, dozunda olduğu sürece birçok bağlantıda kabul edilebilir bir durumdur. Ancak kelam konusu kıskançlığın düzeyi karşıdaki kişinin hayatını kısıtlayan ve kendisini eksik hissetmesini sağlayan boyuta ulaşırsa o vakit bu ruhsal şiddete dönüşür. Bu halde “kıskanılan” partner, birlikte olduğu kişiyi sevdiği için bu durumları görmezden gelip bağlantıya devam edebilir, lakin bu durum da ruhsal şiddet çeşitleri ortasında yer almaktadır.
Mobbing
İş yerinde meydana gelen ruhsal şiddet kendisini “mobbing” olarak gösterir. Mobbing, karşıdaki kişiyi taciz etmek, rahatsız etmek, üzerinde çok baskı kurup külfet vermek üzere manalara gelmektedir. Mobbing mağduru kişinin iş ortamında daima kelamı kesilebilir ve vazifelerini yapmasının önüne pürüzler koyulabilir. Daima tenkide ve suçlanmaya maruz kalır. Mobbinge uğrayan kişi Alo 170, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Merkezi üzere kurumlarla bağlantıya geçip hem kendisini koruyabilir hem de failin gerekli cezayı almasını sağlayabilir.
Nasıl korunuruz?
- İkili ilgilerde ‘’hayır’’ demeyi bilin. Hudut koyma konusunda girişken olun.
- Eğer kendinizi olağan ruh halinizden daha depresif, yorgun, keyifsiz hissediyorsanız yahut etrafınızdaki beşerler azalmaya başladıysa bunun bir istismar sonucu olduğunu fark edin.
- Sağlıklı ilgiler kurabilmek ismine bağlanma tarzınızı öğrenin (güvenli, telaşlı, kaçıngan).
- Kendinizi sık sık yapmak istemediğiniz şeylerin içinde buluyor musunuz? Buna yanıt verin.
- Yardım alabileceğiniz kaynakları öğrenin: Ruh sıhhati uzmanları, bayan platformları vb.
