Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Türkiye Direktörü Arvid Tuerkner 2023 büyüme rakamlarına ilişki ” Beklentilerin üstünde bir büyüme oldu, iyi bir büyüme oldu. Aslında 2023 zor bir yıldı. Depremi düşünün ve yılın genelinde izlenen unorthodox politikaları düşünün… Büyümenin kompozisyonuna baktığımız zaman hizmetlerin bir parçası olan turizm iyi bir performans gösterdi. Lojistik tarafı iyiydi. Tüketim tabiki yüksek. Bu da enflasyonun bir ürünü; çünkü insanlar haracamalarını öne çektiler.
2023’te para politikasında reel faiz oranları enflasyonun çok altındaydı ve negatifti. Dolayısıyla burada para alıp tüketime harcama açısından biraz daha önü açıktı. İnşaat sektörüne baktığımız zaman da Türkiye’de hep güçlü olmuştur, geçtiğimiz yıl da deprem dolayısıyla büyümeye biraz daha katkı sağladığını görüyoruz. Özetle, 2023 büyümesini iyi bir sonuç olarak görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Tuerkner “EBRD’nin global Başkanı ve ben Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile biraraya geldik. EBRD’nin çalışmalarından bahsettik, önümüzdeki yıla ilişkin olarak planlarımızdan bahsettik ve Türkiye’de yetkililerin de planlarını dinledik. Biz şimdi ikiz bir dönüşümden bahsediyoruz, yeşil ve dijital dönüşümden. İkisi de çok önemli çünkü üretimi ve rekabetçiliği artıran özellikler” dedi.
“Geçen sene roller coster gibiydi”
Tuerkner “Geçen sene zorluklar vardı, roller coster gibiydi, oynaklığın çok yüksek olduğu bir yıldı. Türkiye bizim en fazla yatırım yaptığımız en büyük ülke. Geçen yıl da 2,5 milyar euro’luk yatırım yaptık. Geçen sene çok fazla yeşil enerji yatırımları gerçekleştirdik ve depremden sonra yaraların sarılması için bir dönüşüm programı yaptık. Yaptığımız yatırımların yüzde 90’ını özel sektöre yapıldı. Bu oynaklıkta ve ekonomik zorluklarda bile çok iyi yatırımlar bulabiliyoruz. Sıfır karbon konusunda da birçok şirket kendilerine hedef koymuş durumda” diye konuştu.
Enflasyonun hala yüksek kalmaya devam etmesine dikkat çeken Tuerkner “Yeni bir para politikası görüyoruz geçtiğimiz yılın ortasından bu yana. Buradaki beklenti enflasyonun Mayıs ayı itibariyle tepe noktasına ulaşacağı sonra adım adım geri geleceği yönünde. Yine de yüzde 40 civarında bir enflasyonla karşılaşabiliriz yıl sonunda. Bu da yıl genelinde negatif reel faiz oranı anlamına geliyor. Yani politika faizi yüzde 45 oranında olsa da enflasyon daha da yüksek ve yılın genelinde de yüksek kalmaya devam edecek. Enflasyon yüksek olduğu sürece çok belirsiz bir ortam yaratıyor, fiyatlama davranışları zorlaşıyor, yabancı yatırımcılar sıkıntı yaşayabiliyor.
Geçen seneye baktığımız zaman yapay bir şekilde faizler bir şekilde çok düşüktü sonrasında sert bir şekilde yukarı gitti ve bu özel sektörü ve bankacılık sektörünü de ciddi şekilde etkileyen ve planları değiştiren bir faktör. Şu an itibariyle bazı şirketlerin kredi alma koşullarında çok fazla dikkatli olmadığını görüyoruz dolayısıyla burada hala belirsizlikler var. Tabi biz şirketleri yatırm yapmalarında desteklemeye devam edeceğiz. Ama ben yine de iyi yatırımlar olduğunu görüyorum örneğin EnerjiSA ile elektrik ve elektrik dağıtım konusunda yeni bir antlaşma imzaladık ve burada 100 milyar doların deprem bölgesine Toroslar tarafına yeniden yapılandırılması için imza attık” dedi.
“Daha fazla yabancı yatırımcının Türkiye’ye gelmesini destekleyeceğiz”
Tuerkner “2024’te de geçen yıla benzer yatırımlar olacak ama Türkiye ekonomisine bakış açısı daha pozitif bu sene çünkü ortodoks politikalara geçiş oldu ve bu da daha fazla istikrar var şu anda. Bu da bize daha fazla güven veriyor. Kredi kuruluşlarından not artışı da bekliyoruz. Daha fazla yabancı yatırımcının Türkiye’ye gelmesini destekleyeceğiz. Yeşil dönüşümü desteklemeye devam edeceğiz ve tabi deprem bölgesinin kalkınmasına destek vermeye de devam edeceğiz.
Deprem bölgesi için birkaç hafta içinde yeni bir proje daha imzalayacağız ki bu da alışveriş merkezleri ile alakalı. Alışveriş merkezlerinin zarar görenlerinin yeniden inşaa edilmesi ve güçlendirilmesi üzerine bir yatırım olacak. Deprem bölgesi için 1.5 milyar euro’luk iki yıllık bir fon ayırdık ve hali hazırda bunun 800 milyonunu kullandık. Bunun vesilesiyle bankacılık sektörüne likidite sağladık ve bankalarda bölgedeki müşterilerine, ihtiyaç sahiplerine bu likiditeyi kullandırdı. Bölgedeki kobileri de destekledik. Onlar için özel bir danışmanlık programı yaptık. Oradaki hayatı istikrara kavuşturmak için çalışıyoruz” şeklinde konuştu.
Tuerkner “Yeşil yatırımlar her zaman çok önemli ve bunlara devam edeceğiz. Özel Sektör için, 2035’e kadar yüzde 65 oranında enerji üretim kapasitesinin yenilenebilir enerjiden gelmesi gerekiyor. Sonrasında her sektörün belediyeler olsun şehirler olsun üretim ihtiyaçlarının yeşil yatırımla olması gerekiyor. Yani biz bunu finansal anlamda destekleyebiliriz. Özel Sektöre mesajım yatırım yapmaya devam edin yani zor bir yıl olsa da uzun vadeye bakmamız gerekiyor çünkü burada net sıfıra ulaşabilmek için karbonda yatırımları sürdürmemiz gerekiyor” dedi.