Rusya – Ukrayna savaşı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘in 24 Şubat 2022 sabahında duyurduğu “özel operasyon” ile başladı. Rus ordusu, Ukrayna topraklarına girdi ve her iki tarafın cephe sınırına cephanelik yığmasıyla ilerleyen savaşta iki buçuk yıl geride kaldı.
Savaşı durdurmak için taraflarla ağır bağ içinde bulunan Türkiye, arabulucu olmak istedi. Bu yaz başında ateşkese ramak kalmıştı ki İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile görüşmek maksadıyla başşehir Kiev’e sürpriz bir ziyarette bulundu. Johnson bu ziyarette “Başkan Zelenskiy’e savaşın denklemini değiştirebilecek askeri eğitim programı önerdim” dedi. Bu adım, savaşın daha da uzayacağının habercisiydi. Akabinde ABD başta olmak üzere Batılı ülkelerden Ukrayna’ya gerisi arkasına yapılan silah ve mühimmat takviye paketleri Moskova tarafından “Batı, Ukrayna savaşını kızıştırıyor” reaksiyonlarına neden oldu.
TÜRKİYE ARABULUCULUK İÇİN YENİDEN DEVREDE
Gelinen noktada barışa yeniden bir adım daha yaklaşıldı. BM tepesi için ABD’de bulunan Erdoğan, Zelenskiy ile görüştü. Mevkidaşına, Türkiye’nin adil ve kalıcı bir barış için arabuluculuk dahil her türlü kolaylaştırıcı adımı atmaya hazır olduğunu söyledi. Moskova’yı ziyaret eden TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş da “Biz Türkiye olarak bütün bölgelerdeki tansiyonlarda olduğu üzere Rusya-Ukrayna ortasındaki bu tansiyonda de bir an önce adil ve kalıcı bir barışın olması için elimizden gelen her türlü arabuluculuğu ortaya koymaya çalışıyoruz” dedi.
BİR ATEŞKES PLANI DA BREZİLYA VE ÇİN’DEN
Aynı tarihte Brezilya ve Çin’in Ukrayna – Rusya ortasında ateşkes için bir barış planı hazırladığı ortaya çıktı. Planın birkaç gün içinde Global Güney’deki 20 ülkeye sunulması planlanıyor. Bilhassa Meksika, Suudi Arabistan, Güney Afrika ve BAE üzere ülkelerin de bu plana dayanak vermesi gündemde.
Ancak 24 Eylül’de Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, BM Genel Konseyi’ndeki konuşmasında Ukrayna barış formülüne alternatif arayan ülkelerin, Vladimir Putin ile birlikte hareket ettiğini ve bu ülkelerin başta Çin ve Brezilya olduğunu belirtti. Zelenskiy, barış görüşmelerini daha başlamadan sonlandırmıştı bile.
ZELENSKİY BARIŞ YERİNE DAHA FAZLA SAVAŞ MI İSTİYOR?
Ukrayna lideri, tüm bu ateşkes ve arabuluculuk faaliyetlerini kendi “Zafer Planı” uğruna reddediyor. “Zafer Planı” ile ilgili detaylara girmeyi reddeden Zelenskiy, dört kademeli olduğunu belirttiği planının Rusya’ya ilişkin Kursk’a hudut ötesi operasyon ile başladığını söylemişti. Zelenskiy, planın muvaffakiyetinin “Biden’a bağlı olduğunu” ve ABD’nin “bu planın ihtiyaçlarını Ukrayna’ya verip vermemesinin” belirleyici olacağını kaydetmişti. Böylelikle Türkiye’nin arabulucu olmaya çalıştığı yaz başındaki ateşkes görüşmelerinden çekilmesinin art planında İngiltere’nin yanında ABD’nin de olduğunu ilan etmiş oldu.
ABD VE İNGİLTERE’NİN ASIL PLANI NE?
ABD ve İngiltere, bu denklemde Rusya’nın saldırganlığını münasebet göstererek NATO içindeki dayanışmayı artıran ve kendilerine burada öncü rol biçen ikili olarak kabul ediliyor. Washington ve Londra, Rusya’nın Ukrayna’yı hâkimiyeti altına alması halinde yakın etraftaki çıkarlarının da tehlikeye düşebileceğini kıymetlendiriyor. Böylelikle iki ülke, savaşın uzayarak Ukrayna’nın ateşkes olmaksızın direnmesini ve bu yolla Rusya’ya kan kaybettirilmesini hedefliyor.
HAYALLER SUYA MI DÜŞECEK?
Zelenskiy son ABD ziyaretinde mevcut lider ve yardımcısı ile görüşüp 8 milyar dolarlık yeni askeri yardım paketi almayı başardı. Lakin Cumhuriyetçi aday Donald Trump ile görüşmesinde görüş farklılığı kelamlı tabirlere de yansıdı. Ukrayna’ya daima askeri yardım yapılmasına karşı olduğu bilinen Trump, görüşmede Zelenskiy’e “Çok âlâ bir bağımız var ve bildiğiniz üzere Lider Putin’le de çok âlâ bir bağım var.” dedi. Ortalık bir anda buz kesti. Çabucak kelam alan Zelenskiy, “Benimle ilgilerinizin daha âlâ olacağını umuyorum.” diyerek ortaya girdi. O anlarda Trump bir sefer daha dönerek olanlarda Zelenskiy’nin de kabahati olduğunu öne sürdü. Trump, “Olanlarda senin de sorumluluğun var.” dedi.
Bu görüşme, ABD’de lider değişikliği durumunda Zelenskiy’nin reddettiği barış planlarına razı olmak zorunda kalabileceğinin işareti olarak yorumlandı. Türkiye’nin ve Çin-Brezilya’nın ateşkes planları savaşı sonlandırmayı amaçlarken buna rağmen Zelenskiy’nin Zafer Planı daha fazla çatışmayı ve bunun için ABD’den daha fazla askeri dayanağı hedefliyor.