Yeni bir araştırmaya nazaran, Amazon yağmur ormanları, global ısınma ve ormansızlaşma üzere insan kaynaklı baskıların birleşimiyle, kısmen ya da en berbat senaryoda büsbütün çökmeye yanlışsız giderek 2050 yılı üzere yakın bir geleceğe kadar bir yıkılma noktasına ulaşabilir.
Agence France-Presse ile konuşan baş muharrir Bernardo Flores, “Potansiyel olarak büyük ölçekli bir yıkılma noktasına yaklaşıyoruz ve daha evvel düşündüğümüzden (hem mahallî ölçeklerde hem de tüm sistem genelinde) daha yakın olabiliriz” dedi.
Araştırmacılar, bu sonuca ulaşırken bilgisayar modellerinden ve geçmiş müşahedelerden data alarak dünyanın en büyük yağmur ormanlarının beş temel gerilim etkenini (küresel ısınma, yıllık yağış, yağış mevsimselliği yoğunluğu, kurak mevsimin uzunluğu ve ormansızlaşma) belirlediler. Daha sonra mahallî, bölgesel yahut toplam çöküşü tetikleyebilecek eşik bedellerinin nerede olabileceğini ve küçük bir gerilimin bile önemli bir ekosistem değişikliğine neden olabileceği bir “yıkılma noktası” oluşturmak için hangi noktada birleşebileceklerini belirlemek için bu gerilim etkenlerini tahlil ettiler.
Araştırmacıların ilgi cazip bulduğu temel şey ise tetikleyicilerin birleşimiydi. Muharrirler, 2050 yılına kadar Amazon yağmur ormanlarının yüzde 10 ila 47’sinin, “beklenmeyen ekosistem geçişlerini tetikleyebileceği ve bölgesel iklim değişikliğini potansiyel olarak şiddetlendirebileceği” kadar karmaşık gerilimlere maruz kalacağını iddia ediyor.
Flores yaptığı açıklamada, “Amazon’un merkezinde birleşen bozulmalar giderek yaygınlaşıyor” dedi ve devam etti: “Bu bozulmalar sinerji içinde hareket ederse, batı ve orta Amazon’un nemli ormanları üzere daha evvel dirençli olduğu düşünülen bölgelerde beklenmedik ekosistem geçişlerini gözlemleyebiliriz.”
Karbon salınımı artacak
Böyle büyük çaplı bir değişim, yalnızca yağmur ormanlarının kendisini etkilemez. Amazon’daki muazzam ormanlar, iklimi global ölçekte etkileyen devasa bir karbon yutucu vazifesi görüyor. Lakin ormanların yok olması ve iklim değişikliği, bu ormanların yuttuğundan daha fazla karbon salmasına sebep olabilir. 2021’de yapılan bir araştırmaya nazaran bu durum halihazırda gerçekleşiyor olabilir. Bu, Amazon yağmur ormanlarının bilhassa kısır bir döngüye girmesine yol açabilir.
Çalışmanın müelliflerinden Dr. Adriane Esquivel-Muelbert, “Artan sıcaklıkların, çok kuraklıkların ve yangınların orman işlevlerini etkileyebileceğini ve hangi ağaç tiplerinin orman sistemine entegre olabileceğini değiştirebileceğini gösteren delillerimiz var” dedi ve devam etti: “Küresel değişimin hızlanmasıyla birlikte, orman kaybının kendini onarmak yerine güçlendirdiği müspet geri bildirim döngüleri görme olasılığımız artıyor.”
Çalışma Nature üzerinde yayınlandı.
