DUYGUSAL YEME
Biyolojik bir gereksinim olarak yemek yeme yalnızca bir açlık durumu değildir. Yeme davranışı genler, hormonlar, dini inançlar, ruh hali, medya ve etraf üzere birçok faktörden etkilenmektedir ve yeme davranışı ile besin alımı ortasında değerli bir alaka olduğu çalışmalar tarafından gösterilmiştir. Yeme ile ilgili zevk ve memnuniyet üzerine yapılan son araştırmalar, olumlu yeme davranışına sahip bireylerin daha düzgün beslenme kalitesine sahip olma eğiliminde olduklarını göstermektedir.
Yeme davranışı ömrün birinci yıllarından itibaren başlayan, karşılanması gereken en temel gereksinimlerden biri olup, sağlıklı büyüme ve gelişme için gereken biyolojik ve davranışsal bir süreçtir. Bu süreç çeşitli faktörlerden etkilenebilir ve bunların en kıymetlisi duygusal yemedir.
Yiyecek istekleri; çok yeme, duygusal yeme, sistemsiz yeme ve bununla birlikte yüksek kilo durumu üzere sorunlu yeme davranışlarıyla ilişkilendirilebilir. Geç ergenlik, yeme isteğini ve yeme davranışlarını incelemek için göze çarpan bir gelişimsel devirdir; geç ergenler ortasında kilo alımı ve sıhhatsiz beslenme sorunu yaşandığından, geç ergenler yiyecek alımlarını yönetmede daha fazla özerkliğe sahiptir ve duygusal yeme açısından riskli bir kümedir.
Yeme ve çok yeme hakkında mevcut bilgi, kısıtlanmış yiyicilerin yemesini, kısıtlanmış yiyici olmayan şahısları karşılaştıran laboratuvar çalışmalarından gelir. Kısıtlanmış yiyiciler “kilolarını düşük tutma; konusunda tasa duyarlar ve bu bireyleri kronik diyet yapanlar olarak düşünebiliriz. Yemek yemelerine bilişsel denetimler dayatırlar ve açlığın fizyolojik sinyalini görmezden gelmeyi amaçlamaktadırlar. Kısıtlanmış yiyiciler, kısıtlanmamış yiyicilerin yeme alışkanlıklarıyla zıt bir alakaya sahiptir ve yemelerini kısıtlama teşebbüslerinde sıklıkla başarısız olurlar. Kısıtlanmış yiyiciler, olumsuz hislere reaksiyon olarak daha fazla yemek yedikleri çalışmalar tarafından bildirilmiştir. Yaşanan olumlu his, yemek yemenin artmasına neden olmuştur. Yapılan araştırmalardan elde edilen bulgular bilhassa kısıtlanmış yiyicilerin his kaynaklı yemeye karşı savunmasız olduğunu göstermektedir. Gerilim yahut olumsuz hisler yaşandığında diyet yapanların besin alımını kendi kendilerine kısıtlamaları ve kendi kendilerini denetim etmeleri zayıflayabilir. Yetersiz yeme sırasında beden, kendi kendine uyguladığı besin kısıtlamasını gerçek besin kıtlığından ayırt edemez ve güya açlık modundaymış üzere davranır, bunun sonucunda; metabolizma suratı yavaşlar, açlık ve iştah artar.
Gıda tüketiminde çevresel faktörler değerli bir rol oynamaktadır. Yiyeceklerin imajı, kokusu, yiyecek tüketimini yönlendiren güçlü duyusal uyaranlardır ve yiyecek ipuçlarına verilen yüksek reaksiyon (dışsal yeme) ile sıhhatsiz beslenme ve kilo alımıyla ilişkilendirilebilir.
Duygusal yeme kavramı üzerine yapılan çalışmalarda bireylerin yalnızca olumsuz his durumlarında değil, olumlu his durumlarında da daha fazla yemek yeme eğiliminde oldukları görülebilir. Olumsuz hislerle baş etme emeliyle yemek yeme bir başa çıkma yolu olarak kullanıldığı vakit erken yaşlarda, çocuk aç olmadığı halde sorun yaşadığı vakit yemek yeme gereksinimi duyacak ya da yemek yeme gereksinimi olduğu halde yemek yemeyi
reddedecektir. Bu durum çocuğun sıhhatinin yanı sıra yeme davranışını da etkileyebilecek kıymetli bir faktördür diyebiliriz.
DUYGUSAL YEME İLE BAŞA ÇIKMA FORMÜLLERİ:
1. Hangi durumlarda ne yediğimizin farkında olmak değerli, beslenme günlüğü tutmak bu bahiste bize yarar sağlayacaktır.
2. Olumlu yahut olumsuz his durumunda tüketilen besinler, bizim bu duyguyu büsbütün bastırmamıza sebep oluyor mu? Yoksa anlık bir his bastırması mı? Bunu ayırt etmek epeyce değerli.
3. His durumunuzun olumsuz etkilendiği bir durumda olağan beslenme sistemimize devam etmek hayli değerli.
4. Uzun açlık aralıkların yaratmadan ana ve orta öğünlerimizi yaparak bu muhtaçlığı azaltabilmek mümkün.
5. Son olarak tabiki suçluluk duymadan o anda istediğiniz besinden küçük bir porsiyon tüketebiliriz, bu durumda hem dengelemeyi öğreniriz hem de ilerleyen vakitlerde his durumunun değişiklik gösterdiği durumlarda o besinleri tüketmekten kaçınabiliriz.
6. Duygusal yeme ile başa çıkabilmek için; acıkma durumunuzu ve besin seçimlerinizi bir diyetisyen, duygusal kısmını ise bir psikolog tarafından dayanak alabilirsiniz.
